Hôm nay có nhiều người bạn bàn luận về vấn đề điều gì không thay đổi và điều thay đổi trên thế gian này. Đây là một đề tài khá rộng lớn, tuy nhiên tôi cũng xin góp một vài ý kiến nhỏ để chia sẻ cùng bằng hữu xa gần theo cách suy nghĩ và tìm hiểu của riêng tôi. Tuy nhiên, sẽ có nhiều ý kiến khác nhau, nhưng đây chỉ là sự chia sẻ và học hỏi mong quý vị thông cảm. Trong Thế kỷ 21th có rất nhiều biến động trên nhiều lĩnh vực khác nhau đúng sai tùy mỗi cá nhân suy nghĩ. Có nhiều sách vỡ đã phân tích cho rằng thế gian và vũ trụ này có một số vấn đề không thay đổi và thay đổi. Tôi xin lấy một vài tiêu đề sau đây để bàn luận: Triết học, tôn giáo, khoa học và nhân sinh. Những đề tài này quá rộng tôi chỉ tóm lượt ngắn gọn mong quý bằng hữu thông cảm.
A-Trong triết học Đông – Tây.
–Quy luật vô thường (Anicca) của (Phật giáo) cho là. Tất cả sự vật đều thay đổi, những điều này nhiều người gọi là “mọi thứ đều vô thường” đó là điều không bao giờ thay đổi. Mọi vật đều sinh – trụ – dị – diệt. Không gì tồn tại mãi mãi. Nhưng chính sự vô thường này lại là điều bất biến, không gì thoát khỏi quy luật này. Cho nên, trong tôn giáo lấy đó để giúp con người học cách buông xả, bớt đau khổ khi đối diện với mất mát. Giữa Phật giáo và Hegel có điểm tương đồng: Là cái bất biến chính là quy luật của sự thay đổi. (sự thay đổi là điều không thể tránh khỏi, và sự “bất biến” ở đây chính là chấp nhận sự thay đổi như một quy luật tất yếu, chứ không phải là giữ nguyên một trạng thái nào đó)
– Triết học Hy Lạp (Plato) Thế giới ý niệm cho rằng (cái đẹp, cái thiện, chân lý) là bất biến, còn thế giới vật chất chỉ là tạm bợ luôn thay đổi. Plato chia vũ trụ thành 2 tầng:
*Thế giới cảm giác thì điều (ta thấy, ta chạm vào) – nó luôn đổi thay đổi.
*Thế giới ý niệm thì (cái đẹp, cái thiện, công lý, chân lý) – vĩnh cửu và bất biến.
Chúng tôi đưa ra một ví dụ như khi chúng ta nhìn một bông hoa đẹp bị tàn úa, nhưng khái niệm về “cái đẹp” của bông ấy thì không bao giờ mất.v.v.
-Hay Plato phân biệt: Thế giới hiện tượng (cảm giác): luôn thay đổi, không bền vững. Nhưng Thế giới ý niệm (Forms): vĩnh cửu và bất biến.
–Triết học hiện đại (Kant, Hegel) Kant chứng minh rằng: Những nguyên tắc của lý tính thuần túy (như không gian, thời gian, nhân quả) là những khuôn khổ bất biến, không phụ thuộc sự trải nghiệm. Còn Hegel nói rằng: Mọi sự vật đều biến đổi theo biện chứng, nhưng quy luật biện chứng (thống nhất – mâu thuẫn – phát triển) đó chính là điều bất biến.
-Bên Trung Quốc cho Cái Đạo là nền tảng, vĩnh hằng, vượt trên mọi biến động.v.v. Lão Tử nói: “Đạo sinh nhất, nhất sinh nhị, nhị sinh tam, tam sinh vạn vật.” Mọi biến động của trời đất đều từ Đạo mà ra, nhưng Đạo tự nó không thay đổi. Đạo là nền tảng ẩn sau muôn hình vạn trạng.
-Lão Tử có viết: “Đạo khả đạo phi thường đạo”có nghĩa là Đạo mà có thể gọi tên thì chưa phải Đạo thường hằng. Trong đạo giáo của Lão Tử thì Âm – dương, thịnh – suy, sinh – diệt luân chuyển.
-Triết học Ấn Độ (Vedanta, Upanishad): “Brahman bất biến”. Cho là vạn vật hiện tượng (maya) chỉ là ảo ảnh, tạm bợ. Còn Brahman là Đại ngã là chân lý tối thượng là bản thể tuyệt đối, linh hồn vũ trụ là cái vĩnh cửu, bất biến trong Ấn Độ giáo. Khi con người giác ngộ mới thấy rõ cái bất biến này. Đạo giáo, Ấn Độ giáo và Plato lại đi tìm một bản thể tuyệt đối vượt ngoài biến động (Đạo, Brahman, Ý niệm). Kant thì nhấn mạnh vào khuôn khổ của lý trí làm cái bất biến.
B– Trong khoa học tự nhiên.
-Nhiều sách có viết về Định luật bảo toàn năng lượng là: Năng lượng không tự sinh ra hay mất đi, hay chỉ chuyển hóa.
– Tính bất biến của tốc độ ánh sáng (trong chân không): Đó là một hằng số nền tảng của vũ trụ.
– Các hằng số vật lý cơ bản (hằng số Planck, hằng số hấp dẫn, điện tích electron…)v.v.
– Thời gian chỉ đi một chiều (mũi tên thời gian, entropi luôn tăng).v.v.-
-Theo Định luật bảo toàn năng lượng thì năng lượng không thể tự sinh ra hay tự mất đi, nó chỉ chuyển từ dạng này sang dạng khác. Ví dụ khi ta đốt củi, năng lượng hóa học biến thành nhiệt năng, ánh sáng. Nhưng tổng năng lượng trước và sau vẫn không đổi. Một chứng minh khác.
– Tốc độ ánh sáng trong chân không (c = 299,792,458 m/s). Đây là hằng số tuyệt đối, không phụ thuộc người quan sát. Einstein xây dựng thuyết tương đối trên nền tảng này.
– Các hằng số cơ bản của vũ trụ chúng tôi nêu ra một ví dụ: hằng số Planck (liên quan đến lượng tử), hằng số hấp dẫn (G), điện tích electron. Nếu mà các hằng số này thay đổi, thì vũ trụ này sẽ không tồn tại.
– Mũi tên thời gian & Entropi. Chúng ta có lần nào tưởng tượng về thời gian như thế nào không?Thời gian nó chỉ chảy theo một chiều từ quá khứ → hiện tại → tương lai (độ hỗn loạn) luôn tăng. Có nghĩa là trật tự vũ trụ từ từ sẽ dần tiến hỗn loạn – đây chính là bất biến.
Nói tóm lại các hằng số cơ bản của vũ trụ nếu thay đổi thì sao?
- Tốc độ ánh sáng trong chân không (c): ~ 299,792,458 m/s, không thay đổi, bất kể người quan sát hay nguồn sáng.
- Hằng số hấp dẫn (G): chi phối lực hấp dẫn trong toàn vũ trụ.
- Hằng số Planck (h): cơ sở của vật lý lượng tử.
- Điện tích electron (e): không đổi trong mọi thí nghiệm.
Nếu một trong các hằng số này thay đổi, vũ trụ như ta biết sẽ sụp đổ hoặc hoàn toàn khác.
Bây giờ chúng ta xét đến đời sống tinh thần và nhân sinh như thế nào.
C- Trong đời sống tinh thần – nhân sinh.
– Sự hữu hạn của đời người như: Sinh – lão – bệnh – tử không thay đổi.
– Khát vọng hạnh phúc và tình thương: Dù thời đại nào, con người vẫn luôn tìm kiếm yêu thương, an lạc.
– Quy luật nhân – quả: Có nghĩa là mọi hành động đều để lại hệ quả.
Tôi xin lập lại sự hữu hạn của kiếp người. Dù giàu hay nghèo, thông thái hay ngu dốt, con người đều đi qua vòng sinh – lão – bệnh – tử. Đây là sự bất biến chung của nhân loại. Điều thứ hai là Khát vọng hạnh phúc, tình thương của con người. Con người dù là ở thời đại nào, nền văn hóa nào họ đều tìm kiếm tình yêu thương, sự an toàn, niềm vui cuộc sống. Mặc dù những biểu hiện có thể khác nhau ví dụ thời (cổ xưa vs hiện đại), tuy nhiên với bản chất không thay đổi.
Thứ nhất là theo quy luật nhân quả trong Phật giáo thì hành động nào cũng có hệ quả của nó. Cho nên có câu “Gieo nhân nào gặt quả nấy” Hay trong văn hóa Phương Tây cũng có câu “What you sow, you reap”/ “Gieo nhân nào, gặt quả nấy” .v.v. Đây là quy luật bất biến trong xã hội loài người.
Tất cả những điều nói trên chúng tôi xin tóm tắt lại một câu. Những điều bất biến có thể nói một cách khác là “cái tuyệt đối bất biến thường nằm trong chính quy luật của sự biến đổi. Thế giới đổi thay từng phút giây, nhưng sự đổi thay ấy là bất biến. Sau đây là sơ đồ nhưng điều bất biến vừa nêu trên.
Kính chúc quý độc giả một ngày bình an sức khỏe.
Linh Vũ