Rượu và Đời
Mỗi lần có party tôi thường uống vài cốc rượu hay vài chai bia để cùng vui với mọi người. Nhưng có vài người hỏi tôi tại sao nhiều người thích uống rượu. Nhân dịp này tôi muốn chia sẻ vài điều với mọi người nhất là quý bà. Việc uống rượu có lẽ mọi người trên hoàn vũ này đều biết, nhưng mỗi người uống rượu với nhiều lý do khác nhau, nhân tiện đây tôi xin chia sẻ vài điều làm chuyện vui trong những ngày cuối tuần.
1-Uống rượu có rất nhiều lý do như: – Tác động sinh lý – Tác động tâm lý – cảm xúc – Văn hóa – truyền thống – Áp lực xã hội – Nghiện – thói quen.v.v
Việc uống rượu không chỉ đơn thuần là hành động sinh hoạt thường ngày, mà có những ý nghĩa khác nhau trong triết lý, trong văn hóa của nhiều dân tộc trên thế giới. Bây giờ chúng tôi bắt đầu từ phương Đông.
-Người Phương Đông uống rượu như một phương tiện tìm cảm xúc. Như các nhà thơ người Trung Quốc thường dùng rượu để tìm cảm xúc cho những sáng tác thơ văn như thời Đường bên Trung quốc có Lý Bạch, Đỗ Phủ…Rượu đã kích thích làm bay bổng cảm xúc và khai mở tâm hồn như Đỗ Phủ nói “Đối tửu đàm thi, thiên địa giai tình” – nâng chén rượu, nói chuyện thơ, trời đất đều chan chứa tình. Hay Lý Bạch thốt lên: “Túy ngọa sa trường quân mạc tiếu, cổ lai chinh chiến kỷ nhân hồi.” – Say mà nằm trên chiến trường, bạn đừng cười, xưa nay chinh chiến có mấy ai trở về. Tóm lại, nhiều nhà thơ đã uống rượu để bay bổng cảm xúc, khai mở tâm hồn để viết nên những câu thơ thấm đẫm nhân sinh quan. Đây là một vài nhà thơ tiểu biểu, chúng tôi không thể trich dẫn hết các bài thơ của những nhà thơ nỗi tiếng khác như Bạch Cư Dị, Vương Bột, Hồ Gia Y Quán, Đào Uyên Minh.v.v.
-Với Đạo giáo thì quan niệm là uống rượu để quên những ràng buộc trần thế, hay trở lại với bản nguyên thoát khỏi lý trí bị khắt khe, sống gần với thiên nhiên, sống tùy duyên và tự tại. Ví dụ như Trang Tử có nhiều bài viết mô tả người say rượu “không còn bị ảnh hưởng bởi thế giới bên ngoài”, họ có cảm giác như thể đã hòa vào tự nhiên. Khổng Tử là người khắt khe về uống rượu nhưng ông cũng thốt lên “Chỉ ẩm bất loạn” – uống mà không loạn, tức là biết tiết chế
-Người Việt Nam. Có nhiều nhà thơ nổi tiếng từng gắn liền với hình ảnh uống rượu, họ xem đó là cách để tìm cảm hứng, bộc lộ tâm trạng, hoặc giải sầu. Dưới đây là một số nhà thơ nổi bật như: Nguyễn Khuyến (1835–1909) Trong bài Uống rượu, ông viết: “Rượu ngon không có bạn hiền, Không mua không phải không tiền không mua…” Tú Xương (Trần Tế Xương, 1870–1907) Có một số câu thơ ông viết thể hiện mối quan hệ với rượu như: “Say túy lúy lại nằm khì, Tỉnh ra mới biết rằng đi một đời.” Tản Đà (1889–1939) “Rượu ngon bất luận be sành, Người khôn không chọn bạn lành mà chơi…” Vũ Hoàng Chương (1915–1976) Bài thơ “say” Say: “Ta say, ta hát, ta cười, Ta đi giữa một khung trời lãng quên…” Riêng Bùi Giáng (1926–1998) người ta thường gọi ông là “gã khùng Thi sĩ” đi lang thang, uống rượu, làm thơ, đọc sách.v.v.
-Người phương Tây. Uống rượu như là một biểu tượng của nỗi buồn nhân sinh. Như trong triết lý hiện sinh rượu đôi khi là: Biểu tượng của sự bất lực trước cuộc đời phi lý (Camus, Kierkegaard). Họ dùng rượu để quên đi sự cô đơn, nỗi hoài nghi hiện hữu. Hay trong văn học Nga (Dostoevsky), và nhiều nhân vật khác cũng tìm đến rượu như là lối thoát khỏi sự đau khổ hiện sinh. Hay trong ngạn ngữ Latin có câu “In vino veritas” – “Trong rượu có sự thật” Khi say, người ta dễ nói ra những điều giấu kín.
– Trong thế kỷ 20, nhiều nhà văn, triết gia hiện sinh đã gắn liền hình ảnh uống rượu với sự cô đơn bản thể và sự phản kháng hiện sinh. Triết lý uống rượu trong văn hóa phương Tây rất phong phú và đa chiều – không chỉ gắn liền với sinh hoạt đời thường, mà còn ăn sâu trong tư tưởng triết học, nghệ thuật và tâm lý học hiện sinh. Dưới đây là một số góc nhìn tiêu biểu về triết lý uống rượu của phương Tây: -Albert Camus: Con người sống trong một vũ trụ phi lý, và những thú vui như rượu, âm nhạc, tình yêu… là hành động nổi loạn chống lại vô nghĩa. –Jean-Paul Sartre hay Charles Bukowski: Rượu như một cách tạm thoát khỏi ý thức nặng nề về tự do và trách nhiệm của chính mình. –Ernest Hemingway: Rượu không chỉ là thói quen, mà còn là biểu tượng của sự đối mặt, chịu đựng và sinh tồn. Hay Bukowski từng viết: “Rượu là điều thiêng liêng, nó làm dịu đi nỗi cô đơn vô hình đang rình rập ta suốt đời.”
2-Rượu và nghệ thuật – nguồn cảm hứng lãng mạn và bi kịch.
Nhiều nghệ sĩ, Nhạc sĩ, Ca sĩ, Thi sĩ phương Tây coi rượu như người bạn đồng hành với cảm xúc sáng tạo. Nhưng đồng thời, rượu cũng trở thành biểu tượng của sự tự hủy:
-Như Vincent van Gogh, Edgar Allan Poe, Dylan Thomas đều có cuộc đời nghệ thuật gắn với bi kịch men rượu.
-Trong âm nhạc blues, jazz và rock: rượu là nỗi buồn, tự do, hoài niệm, tình yêu đã mất.
– Kant nói rằng: “Một người tự do là người có thể kiểm soát chính mình – kể cả khi đối diện với rượu.”.v.v.
Tóm lại. Thật ra còn rất nhiều điều về rượu nhưng chúng tôi không thể nói hết chỉ nêu một số lý do chính yếu khiến nhiều người uống rượu. Rượu thật ra không xấu, con người tạo nên giá trị cho rượu. Rượu có thể là bạn đồng hành trong nghệ thuật, thi ca, triết lý… Nhưng cũng có thể là hố sâu nếu người ta dùng để trốn chạy thực tại mà không đối mặt với chính mình. Triết lý uống rượu trong văn hóa phương Tây rất phong phú và đa chiều, không chỉ gắn với sinh hoạt đời thường, mà còn ăn sâu trong tư tưởng triết học, nghệ thuật và tâm lý học hiện sinh. Rượu giống như Prometheus là lửa cho loài người, rượu cũng là “lửa”: Nó thắp sáng niềm vui, sự thật và sáng tạo. Và nó cũng có thể thiêu rụi lý trí, đạo đức và linh hồn nếu không kiểm soát. Hay nói một cách khác “Rượu không xấu cũng chẳng tốt – nó chỉ phóng đại điều sẵn có trong tâm hồn con người.” Tuy nhiên, trong bữa tiệc của tuần qua có người bạn nói với tôi là: Rượu dùng để bày tỏ tâm tình, để kết giao, để chúc mừng hay để mĩa mai, rượu giải tỏa nỗi buồn, dùng rượu để ca tụng một ai đó, rượu có thể làm chúng ta can đảm, cương quyết, không sợ hãi hay dùng nó làm lý do để bào chữa sự sai trái hay có thể làm mất nhân cách của con người.v.v. Tuy nhiên, rượu thiếu kiểm soát cũng có thể cướp đi sinh mạng con người. Chúc quý bằng hữu cuối tuần hạnh phúc.
Linh Vũ