Báo thơ số – 2 (Tân Hình Thức)

Báo Thơ • Tháng 12 năm 2021 • Năm thứ 1 • Số 2
_____________________
Tranh Lê Thánh Thư, vẽ bìa cho Tạp Chí Thơ
Một mẹ già ngồi bên xác con
Trong đêm sâu mặt trời rất rộng
Trong đêm sâu cánh đồng ấm mộng
Em bay ngang em cười mênh mang
(Hỡi đôi mắt nhìn ta ái ngại
Hỡi đôi mắt vời ta ở lại
Hỡi đôi mắt nhìn ta ngây thơ
Hỡi đôi mắt ngủ quên trong mơ)
Ta kéo xác em đi trên đường phố lạ
Một thoáng qua thôi em đã là tro bụi
Một thoáng qua thôi em đã qua đời
Bão tố nào vùi một cánh chim côi
(Hỡi đôi mắt nhìn ta ái ngại
Hỡi đôi mắt vời ta ở lại
Hỡi đôi mắt nhìn ta ngây thơ
Hỡi đôi mắt ngủ quên trong mơ)
Một người yêu đứng khóc bên mồ
Một rừng hoa tươi giữa chốn khăn sô
Em đã đi đâu chỉ còn màu nắng dại
Hay đã tan thành một chút Hư vô
Em đã đi đâu chỉ còn màu nắng dại
Hay đã tan thành một chút Hư vô
Ngày 7 tháng 11 năm 1983
_____________________________________________________________________
EM ĐÃ BAY ĐI
3 • Tân Hình Thức
Lời nhạc “Em Đã Bay Đi” là lần đầu tiên tôi viết để nhờ nhạc sĩ Nguyễn Trung phổ thành nhạc. Đó là vào năm 1983, khi cô em gái út của tôi – trong một gia đình có 8 anh chị em – qua đời, khi còn ở tuổi đôi mươi. Sau đó, có thêm vài bài nữa, trong đó có bài Liễu Ca do ca sĩ Hồng Nhung hát. Vài năm sau, tôi vượt biên. Cho đến 28 năm sau (đầu năm 2021) tôi mới nghe được bài hát Liễu Ca. Và đến cuối năm, tôi nhờ người hát bài “Em Đã Bay Đi”. Nếu Liễu Ca chỉ mang tính cách lãng mạn, thì “Em Đã Bay Đi” là câu chuyện thực của đời sống khổ đau. Đó là bản nhạc hiếm hoi, lạ nhất so với tất cả những bản nhạc khác. Sinh lão bệnh tử là chuyện bình thường, nhưng cái chết vì tai nạn là điều bất bình thường. Lời nhạc Việt đa số là buồn, nhờ vậy mà gây được nhiều cảm xúc. Nhưng nếu khổ đau thì sẽ đẩy cảm xúc lên tới cùng tận. Điều may mắn là vào trước thập niên 1975s tôi đã hoàn tất xong tập thơ vần điệu Thanh Xuân, nhưng không gửi đăng ở bất cứ tạp chí văn học nào ở thời đó. Và khi người em mất, vẫn cón đầy cảm xúc để viết lời cho nhạc. Cô em, tên thật là Lê Thị Tuyết Lan (hoa lan trắng), có người yêu là thày dạy học, với dáng vóc nghiêm trang và hiền hậu, tên Huỳnh Hồng Hoàng. Cặp tình yêu, tên Hoàng Lan (hoa lan vàng). Trong cuối bài hát có câu: “Em đã đi đâu chỉ còn màu nắng nhạt”, có nghĩa là “Em đã chia ta với người tình”. Có được một mối tình, là hiếm hoi. Nhưng cũng vì vậy mà gây ra khổ đau. Tất cả đều là số phận. Bài thơ “Héo Tàn” tôi viết để nhớ về gia đình, anh em.
HÉO TÀN
Gửi các nhà phê bình & nghiên cứu Võ Văn Nhơn,
Nguyễn Đức Tùng, Trần Hoài Anh, Phan Nguyên
Hắn bước vào quá khứ
hắn là quá khứ nơi
căn gác dưới lớp tôn
mái tôn những trưa hè
nắng nóng hắn là nắng
nóng ngồi đó hẳn là
ngồi đó quay lại một
thời niên thiếu chậm trôi
bây giờ đã chìm trong
ký ức như chiếc bóng
đậm đặc quạnh hiu kéo
dài cho đến khi hắn
như hạt bụi bị cuốn
vào cơn bão thời đại
mịt mù sương khói bỏ
lại đằng sau những người
sống trong ngôi nhà nửa
xây tường nửa gác gỗ
bây giờ không còn ai
và ngôi nhà cũng không
còn họ đã đi xa xa
rồi mang theo thời niên
thiếu đơn độc lặng câm
của hắn hắn nhớ họ
nhiều họ và hắn như
giọt mưa tung tóe trên
hè phố và mỗi tia
nước là một ngả đường
đời trần trụi bây giờ
họ ở đâu những người
anh em của hắn hắn
khóc những giọt nước mắt
khô bên cạnh mối sầu
thương và quá khứ hắn
bước ra phút giây như
chiếc lá đã héo tàn.
Thơ • 4
Lời Tòa Soạn
___________
“Trước thế chiến thứ I, châu Âu đã có cơn đại dịch gọi là Cái chết đen, bùng phát tại Ý, bắt nguồn từ Trung quốc hoặc Trung Á (vùng này có Con đường Tơ lụa và có những người dân du mục, từng là điểm trung chuyển hàng hóa giữa Đông Á, Nam Á, Trung Đông và châu Âu.)
Trong khoảng cuối thập niên 1320s hoặc 1330s, các thương gia và binh lính đã mang căn bệnh này tới bán đảo Krym (Phía Nam Ukraina) theo con đường tơ lụa. Một số nhà khoa học đưa ra giả thuyết cho rằng đại dịch bùng nổ ở chính khu vực này. Trong cả 2 trường hợp, bệnh dịch đều đã từ Krym lan đi khắp Bắc Âu, Tây Âu và Bắc Phi trong thập niên 1340s. Tổng cộng có khoảng 75 triệu người chết, trong đó 25 – 50 triệu là dân số châu Âu. Như vậy Cái Chết Đen là thủ phạm gây ra cái chết của khoảng 30 – 60% dân số châu Âu. Nhưng dịch bệnh Vũ Hán, cũng bắt nguồn từ Trung quốc rồi phát tại Ý, sau đó lan qua các nước Âu châu. Nhưng ngoài châu Âu, còn lan qua Hoa Kỳ và các nước khác trên thế giới, vì các phương tiện di chuyển hàng không trở thành phổ biến.” Trích ” Virus Vũ Hán và Vương Vấn Tình Người” (CAO) ngày 7 tháng 8 năm 2021, CNN đưa tin hơn 4 triệu người trên Thế giới đã chết vì Covid-19, theo dữ liệu từ Đại học Johns Hopkins (Mỹ). Cả thế giới có hơn 185 triệu ca mắc, trong đó trên 170 triệu ca khỏi bệnh. Mỹ là quốc gia có số người chết vì Covid-19 cao nhất với 606.000 người, chiếm 15% tổng số ca tử vong trên toàn cầu, tiếp theo là Brazil và Ấn Độ. Gần đây hơn, đà lây nhiễm đã tăng vọt với biến thể Delta, là biến chủng của virus SARS-CoV-2 (Corona), được phát hiện lần đầu tiên tại Ấn Độ. Vào hôm nay, 15/08/2021 TP/HCM với dân số gần 8.837.544 người và đã có 4.597 người chết từ đầu dịch đến nay. So với dân số Orange county hiện nay là 3.175130 người và đã có 3.279 người chết tính đến ngày 5 tháng 2 năm 2021.
Như vậy số dân TP/HCM hơn gấp đôi dân số Orange County nhưng số người chết tại Orange County bằng với số người chết tại TP/HCM. Khi dịch bệnh bùng phát ở Orange County, tình trạng cũng giống y như như TP/HCM hiện nay, và tôi viết bài “Virus Vũ Hán và bi kịch khổ đau” cùng với bản dịch tiếng Anh vào tháng 3 năm 2020.
Bản tiếng Anh được giới học giả người Mỹ và thế giới quan tâm, và đăng trên trang webside Ý:Blog di immagine.poesia.over-blog.it:
https://immagine-poesia.over-blog.it/2021/02/thewu¬han-virus-and-the-tragedy-of suffering-essay-by-khe-iem-vietnam.htm
Đến khi bệnh dịch bùng phát ở TP/HCM, tôi bất ngờ nghe được giọng đọc của Thảo Huỳnh trên YouTube Phạm Quyên Chi vào này 11 tháng 8 năm 2021. Điều này chứng minh, tâm tư của người Việt, dù sống tại phương Đông hay phương Tây cũng như nhau, và cả người Mỹ, Ý … Đó là nỗi sầu muộn trước cái chết bất thường do con người tạo nên.
Bạn đọc có thể lên YouTube để nghe: “virus vũ hán và bi kịch khổ đau – khế iêm”,
5 • Tân Hình Thức
Thơ • 6
THƠ TIỀN CHIẾN
_______________
TTKh
HAI SẮC HOA TI GÔN
Một mùa thu trước, mỗi hoàng hôn
Nhặt cánh hoa rơi chẳng thấy buồn
Nhuộm ánh nắng tà qua mái tóc
Tôi chờ người đến với yêu đương
Người ấy thường hay ngắm lạnh lùng
Dải đường xa vút bóng chiều phong
Và phương trời thẳm mờ sương cát
Tay vít dây hoa trắng chạnh lòng
Người ấy thường hay vuốt tóc tôi
Thở dài trong lúc thấy tôi vui
Bảo rằng: hoa giống như tim vỡ
Anh sợ tình ta cũng vỡ thôi
Thuở đó nào tôi đã hiểu gì
Cánh hoa tan tác của sinh ly
Cho nên cười đáp: Màu hoa trắng
Là chút lòng trong chẳng biến suy
Đâu biết lần đi một lỡ làng
Dưới trời đau khổ chết yêu đương
Người xa xăm quá, tôi buồn lắm!
Trong một ngày vui pháo nhuộm đường
Từ đấy thu rồi, thu lại thu
Lòng tôi còn giá đến bao giờ
Chồng tôi vẫn biết tôi thương nhớ
Người ấy, cho nên vẫn hững hờ
Tôi vẫn đi bên cạnh cuộc đời
Ái ân lạt lẽo của chồng tôi
Mà từng thu chết, từng thu chết
Vẫn giấu trong tim bóng một người
Buồn quá! Hôm nay xem tiểu thuyết
Thấy ai cũng ví cánh hoa xưa
Nhưng hồng, tựa trái tim tan vỡ
Và đỏ như màu máu thắm pha
Tôi nhớ lời người đã bảo tôi
Một mùa thu trước rất xa xôi
Đến nay tôi hiểu thì tôi đã
Làm lỡ tình duyên cũ mất rồi
Tôi sợ chiều thu phớt nắng mờ
Chiều thu, hoa đỏ rụng chiều thu
Gió về lạnh lẽo, chân mây trắng
Người ấy sang sông đứng ngóng đò
Nếu biết rằng tôi đã lấy chồng
Trời ơi, người ấy có buồn không?
Có thầm nghĩ tới loài hoa vỡ
Tựa trái tim phai, tựa máu hồng
Thâm Tâm
TỐNG BIỆT HÀNH
Đưa người, ta không đưa qua sông,
Sao có tiếng sóng ở trong lòng?
Bóng chiều không thắm, không vàng vọt,
Sao đầy hoàng hôn trong mắt trong?
Đưa người ta chỉ đưa người ấy
Một giã gia đình, một dửng dưng…
– Ly khách! Ly khách! Con đường nhỏ,
Chí nhớn chưa về bàn tay không,
Thì không bao giờ nói trở lại!
Ba năm mẹ già cũng đừng mong!
7 • Tân Hình Thức
*
Ta biết người buồn chiều hôm trước:
Bây giờ mùa hạ sen nở nốt,
Một chị, hai chị cũng như sen
Khuyên nốt em trai dòng lệ sót.
Ta biết người buồn sáng hôm nay:
Giời chưa mùa thu, tươi lắm thay,
Em nhỏ ngây thơ đôi mắt biếc
Gói tròn thương tiếc chiếc khăn tay …
Người đi? Ừ nhỉ, người đi thực!
Mẹ thà coi như chiếc lá bay,
Chị thà coi như là hạt bụi,
Em thà coi như hơi rượu say.
Quách Thoại
TRĂNG THIẾU PHỤ
Đã mấy đêm trường tôi không ngủ
Nằm thao thức nhớ mảnh trăng thu
Đã biết bao lần tôi tự nhủ
Rằng cho tôi chết giữa âm u …
Cớ sao trăng sáng ngoài kia nhỉ
Làm động tình tôi giữa buổi đêm
Tôi nhắm mắt nằm không dám nghĩ
Sợ nhìn trăng lạnh rớt bên thềm.
Tôi muốn phòng tôi luôn mãi tối
Xin trăng đừng chiếu lướt qua song
Tôi muốn hồn tôi chìm lạc lối
Cho tàn chết hết cả hoài mong.
Cơ khổ cho tôi còn nuối mộng
Làm đau chăn gối giữa đêm thu
Chỉ tội hồn tôi thêm náo động
Mà thương mà sợ mảnh trăng lu.
Tôi sợ ngày mai trời sẽ sáng
Trăng thu mơ mộng sẽ không còn
Tôi gặp mặt người người đã bán
Cả mùa xuân đẹp thuở sắt son.
Chao ôi! trăng hỡi! trăng thu đẹp
Trăng của lòng tôi hay của ai?
Tôi mở hồn thơ – thôi khó khép
Gửi cả lên trăng tiếng thở dài…
Và cho tôi ngủ cho tôi ngủ
Thao thức làm chi mãi thế này?
Trăng tội tình chi mà ấp ủ
Mảnh lòng thi sĩ quá thơ ngây.
Bởi đâu lệ nhỏ lăn trên gối
Tôi thấy cô đơn lạnh lắm rồi
Tôi biết đời tôi e hấp hối
Mà trăng thì sáng tận trên đồi.
– Không người thiếu phụ đứng bên tôi.
Nguồn:
1. Phạm Thanh, Thi nhân Việt Nam hiện đại,
NXB Sống Mới, 1959
2. Giữa lòng cuộc đời, Tạp chí Văn nghệ xuất
bản, Sài Gòn, 1962
Quang Dũng
TÂY TIẾN
Sông Mã xa rồi Tây tiến ơi !
Nhớ về rừng núi, nhớ chơi vơi
Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi
Mường Lát hoa về trong đêm hơi
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây, súng ngửi trời
Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi
Anh bạn dãi dầu không bước nữa
Gục lên súng mũ bỏ quên đời !
Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người
Nhớ ôi Tây tiến cơm lên khói
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi
Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa
Kìa em xiêm áo tự bao giờ
Thơ • 8
Khèn lên man điệu nàng e ấp
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ
Người đi Châu Mộc chiều sương ấy
Có thấy hồn lau nẻo bến bờ
Có nhớ dáng người trên độc mộc
Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa
Tây tiến đoàn binh không mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm
Rải rác biên cương mồ viễn xứ
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh
áo bào thay chiếu, anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành
Tây tiến người đi không hẹn ước
Đường lên thăm thẳm một chia phôi
Ai lên Tây tiến mùa xuân ấy
Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi.
Phù Lưu Chanh, 1948
* Tây Tiến
Một bài thơ hay về đoàn binh Tây Tiến trong
thời kì kháng chiến chống Pháp. Bài thơ là
một bức tranh phong cảnh núi rừng Tây
Bắc với những gian nan, vất vả và đầy rẫy
nguy hiểm. Đồng thời đó cũng là bức tranh
chân dung chân thật về người lính Tây Tiến
với lòng căm thù giặc yêu nước sâu sắc và lí
tưởng sống cao đẹp nhưng cũng hết sức tinh
nghịch và lãng mạn.
Hoàng Ngọc Biên
HỒNG
mưa trên những bãi cỏ huyền thoại của
tuổi thơ chúng tôi
những hòn sỏi bị tình yêu phản bội
ngày mai
và những chiếc cốc tối mù chờ đợi
trăng kia sẽ
biến mất
một mình lạnh buốt
đêm tôi sống sót
mưa trên những thành phố xưa của
địa ngục tôi
trên những mặt trời buồn của
thiên đường tôi
cuối cùng mưa trên mái nhà xanh
những ngọn đèn cỏ điên
9 • Tân Hình Thức
THƠ VẦN ĐIỆU & TỰ DO
_______________________
Thảo Chi
BUỐN ĐAN MẤY SỢI
Hôm nay trời bỗng buồn thiu
Mưa rơi nhẹ hạt khơi nhiều nhớ nhung
Đóa hoa rủ cánh phai hồng
Mưa làm hiu hắt cõi lòng làm sao
Trên cây tấm lá trĩu sầu
Buồn Đan mấy sợi rầu rầu trong thơ
Gió im cây lặng thẩn thờ
Người thương khuất nẻo mây mờ xa xa…
Buồn trông mấy cội thông già
Hắt hiu ẩm ướt như sa lệ lòng
Bao giờ thơ dứt thương mong
Bài giờ gió lạnh thôi lồng qua tim
Chiều nay rớt hột mưa mềm
Tương tư còn đứng bên thềm đợi mong
Có ai về phương ấy không
Cho tôi gửi gắm tơ lòng cùng ai
Mưa rơi giọt ngắn giọt dài
Tình thơ tôi cũng u hoài mấy Thu
Chân đời còn bước viễn du
Tình thơ hứa hẹn thiên thu vẫn tình
Lê Giang Trần
ĐÔI KHI
Đôi khi tôi đối diện tôi
Hai người tôi đó tơi bời đả nhau
Một người hỏi khó – tại sao?
Người kia đáp – biết làm sao bây giờ
Đôi khi tim không phải ta
Của người nào đó ở xa gọi mình
Tình kia lại hiện bóng hình
Rộn trong im lặng, reo triền miên mưa
Đôi khi tôi tiễn biệt tôi
Theo câu tuyên bó của lời biệt ly
Nhìn theo chân bước ra đi
Làm sao có phép ôm ghì lại chân?
(Trích Pha Thơ Vào Biển Gió)
Lý Thừa Nghiệp
VÒNG NGŨ SẮC
Vèo một chuyến giáp vòng ngũ sắc
Về ngồi trên chạng ba cây trâm sóc trăng
Nước vẫn chảy qua cầu
Ta vẫn là ta ngọn lửa xưa
Sao nghe rền mưa gió
Ngó bên kia melbourne
Hạm đội úc châu trúng mùa dâu táo
Đám kangaroos mở tiệc trên ngọn núi thiêng uluru
Ôi trái tim lục địa.
Hỏi huế hỏi thành phố new york
Về cánh rừng nguyệt quế không ngừng bị thảm sát
Giữa chợ hóa chất
Giữa phòng thí nghiệm.
Bỏ túi vài viên ngọc
Vạn pháp chia đều miễn phí
Thì cứ lênh đênh cứ khóc cười
Sữa của mẹ và lịch sử của cha
Dán lên trán mỗi trẻ sơ sinh.
Thơ • 10
Bậc thánh chưa hề ẩn tích
Kẻ mê khó ngộ
Cây đờn kìm hòa thượng từ thông gãy hai
chân
Một chân lơ đãng.
Đêm vẫn là đêm trừ tịch
Mẹ đốt từng bó nhang
Treo đỏ trời nham thạch.
Huy Tưởng
GIẤC NGỦ MÂY VÀNG
Nằm nghe giấc ngủ mây vàng
Trôi qua ngày xế, vượt ngàn tử sinh
Thăm nhau trong cuộc vong tình
Ngậm ngùi chim hót như kinh triệu hồn
Trăng cầm lệ xuống càn khôn
Ngàn đêm máu chảy vỡ hồn hoa xưa
Phạm Quốc Bảo.
MỜI
Nâng tách trà uống trong mùa đại dịch
mong trôi đi bao cơn khát cuồng mê
để đắng cay cứ trải qua chân thật
mà mát họng đời dịu nắng cuối hè.
Bạn hữu ơi
Đường ta đi đã gần lại quá rồi
Cuộc đời này trải nghiệm biết nao nguôi
Ác tâm kia vẫn khiến ta tiếc nuối…
nhưng cuối cùng xem ra đều biến đổi
riêng con người thành cát bụi hư vô…
Thôi thế thì
Lưu lại chi lời trái tai bạo ngược
cho đường ta đi nhẹ bước phiêu du
lòng ta cũng thanh thản chiều đang xuống
gót chân trần muộn nở đóa liên hoa.
14:00 thứ Tư Aug. 19/ 2020.
Khế Iêm
CÕI VẠN CHIỀU
Tặng Phạm Hoàng Phương Lê,
Hồ Thu Thủy, Nguyễn Thị Loan
Như thể khoảnh khắc của huyên náo
Trôi ngoài ngọn nguồn, thân như sương
Ta về xuân khóc bên thềm cửa
Đã biệt lâu rồi. Không cố hương
Đã hết những thời hoa nguyệt thẹn
Đã tan chưa khóe mắt buồn xưa
Nhấp môi. Nước chảy trăm dòng nắng
Có thật ngày quanh, bước cỏ thưa
Mặt trời cắn một chiếc đò lớn
Có bầy chim bỏ ra biển đông
Có ta long lanh tựa giọt lệ
Rơi hồn nhiên cùng mơ, thong dong
Ta về thóc ấm giao mùa thở
Uống hết một liều, tro cô liêu
Ô hay tóc gió chưa là khói
Để mở lòng ra cõi vạn chiều.
Hoàng Vũ Thuật
ĐỌC KAFKA
Tôi không phải là thế giới (Vihar Béla)
Tặng Trương Đăng Dung
Trốn chạy thế giới nghiệt ngã
Câm lặng nấm mồ chật hẹp
Dưới vực thẳm tình yêu
Em trao hết anh tất cả thuần khiết
Mà thế gian gạt bỏ
Chết miền phục sinh
Phôi thai từ thế giới khác
Em gọi thế – giới – trời – ban – cho

11 • Tân Hình Thức
Không có hạnh phúc giống nhau
Không có cay đắng giống nhau
Gương mặt anh và em hai nửa trái đất hợp lại
Đơn lẻ cơn đau đến mức không hiểu nổi
Ai đã sinh ra ta và ta sinh ra ai
Chỉ tiếng khóc vỡ òa tồn tại
Đứa bé
Rời bụng mẹ bước ra ngoài
Như chiếc lá khan buồn mất ngủ
Trên nhành cây cạn kiệt thân hình
Ta ngù ngờ u mê ương dại
Thế giới là ai
Và ta nữa là ai?
Phạm Việt Cường
NHỮNG MÙA HOA LỘNG LẪY NỖI
PHAI TÀN
đôi mắt xưa vẫn âm thầm nhỏ lệ
ngó mây trời bay trắng mộng thanh xuân
ngó trở lại một lần tuổi trẻ
hiu hắt nụ cười gió bụi mười năm
đêm bất trắc mở phơi vòm huyệt gió
con đường mưa đưa xuống bến đời xa
trao mộng dữ lên bình minh thất vọng
tiếng muôn trùng lấp thề nguyện hôm qua
từng ngày vui trôi qua chiều phố lạnh
nhớ vô cùng thoáng nắng ấm hiên xưa
nhớ tiếng hát đã tan vào hiu quạnh
đã âm vang suốt cõi mộng không ngờ
không kịp hiểu chính lòng mình tan vỡ
để mùa thu thao thức mãi vầng trăng
không thể giữ hương đời trong nắng gió
những mùa hoa lộng lẫy nỗi phai tàn
không kịp nói với nhau một lần -tiếc hận
sông đã chìm vào dặm biển sương bay
và mãi mãi vẫn nhìn nhau im lặng
vẫn nhìn nhau hút mắt bóng chiều phai …
(Trích Trôi Đi Cùng Tháng Chạp, nxb Trình
Bày, 1993)
Linh Vũ
HỎI TRĂNG
Đêm qua đứng ngắm bóng trăng già
Thấy lá vàng bay gốc cội đa
Chú cuội lom khom ngồi độc ẩm
Tiên ông lững thững hát tình ca
Trần gian phù phiếm ta cô độc
Cõi tạm trầm luân kẻ xót xa
Trăng ở trên cao nào có biết
Ta còn vướng lụy giấc Nam kha?
Đức Phổ
ÁO LỤA QUA CẦU
Từ anh mặc lụa qua cầu
hồn anh mấy mảnh nát nhầu, chưa khâu.
Từ anh gió máy hanh hao
bước ra ngại nắng bước vào e mưa!
Tình vừa lọt kẽ tay thưa
trống trơ một khoảng tim thừa thãi. Đau!
Trời còn ngự mie61ttre6n cao
chẳng hay lòng đất thâm sâu vô chừng!
Em qua cầu mắt rưng rưng
sóng chao chiếc bóng ra từng gợn. Tan!
Anh vờ tình lật sang trang
thoáng trên mặt giấy có hàng lệ rơi!
Thơ • 12
Inrasara
KẺ QUÊ HƯƠNG
Những người chị Chakleng
trói lưng ngồi hết ngày đời
ngồi lấn cả đêm
những người chị lưng phản
ngồi quên lấy chồng
vòm vú teo không biết
Những bà mẹ Hamu Chrauk
đầu đội giành lu rao bán
khắp phố cùng thôn
ngày sang đêm
tiếng rao dội luôn vào giấc mớ
ai … lu, trã, nồi, trách… khôôông…
Những chàng trai Pabblap
chân trần lang bạt
kì hồ ciet gha harơk lên vai
gánh dọc thế kỉ hai mươi
hiên ngang gánh sang hai mốt
không lần ngưng nghỉ
Những ông anh của tôi
những bà mẹ của tôi
những người chị của tôi.
(Trích Chuyện 40 Năm …) nxb Hội Nhà Văn
TP. Hồ Chí Minh, 2006)
Nguyễn Đình Chính
VỈA HÈ 24
em dừng lại (đúng hơn là chùn lại) trên hè nhìn mi (zê)
Và thế là mi đã nhận được thông điệp của em
thật ra thì thông điep này chẳng có gì là mới mẻ
nó cũ mèm như cũ mèm tình yêu 8X
thứ tình yêu lấp lánh bao bì
tính toán bao bì
tham lam bao bì (và cũng trắng trợn bao bì) mi (zê)
đành phải lẻn vào một góc phố
đứng còm rom một mình
đi đâu bây giờ
mua một que kem
và mút
liếm
và lại mút
ngày dài đêm ngắn chảy nhễu nhại
như cuộc tình hoang mang
ngọt ngào phủ lên (chính xác là đã vướng vào)
cuộc đời mi
thơm phức
lạnh buốt
và tan chảy
trơ lại trên bàn tay cái que tre
( mút hết liếm hết rồi còn đâu )
u ơ bài hát đao mèo
đáng đời mi (chính là ngươi)
mi (z ê )
chẹc chẹc
(Trích “Chẹc Chẹc”, nxb Tan Hinh Thuc Publishing
Club, Hà Nội, 2010)
13 • Tân Hình Thức
THƠ TÂN HÌNH THỨC VIỆT
_________________________
Hường Thanh
NGƯỜI ĐÀN ÔNG SAY
Ông ta tạo ra
sự hỗn độn của
mình và ông ấy
cũng tạo ra một
đám đông không bao
giờ đổi thay được
từ đám đông này
sang đám đông khác
từ vòng tròn nước
lan sang vòng tròn
nước khác mặt khác
ông ấy tạo ra
sự khát sống trong
cái hỗn độn ở
đó một gã thanh
niên kia đã xô
đẩy ông ta và
gã thanh niên này
cũng bị xô đẩy
từ gã thanh niên
khác và từ đó
chỉ có cậu nhóc
chơi lego ngồi
đây lắp ghép lại.
Nguyễn Ngọc Trìu
KHI NGÀY XƯA ĐÃ NGẤM
Không ít lần tôi đành lỗi hẹn
với sum vầy sau năm tháng chia
xa đằng đẵng có ai biết ai
biết vì tôi sợ sum vầy nào
cũng đến lúc phải chia tay khi
men đã ngấm cả ngày xưa đã
ngấm, cả ngày xưa đã ngấm tạm
biệt nhau lúc ấy chẳng dễ gì
Vốn lơ ngơ chả biết chọn lúc
ra về tôi cứ ngồi nhìn cứ
ngồi nhìn mãi mỗi người trôi mỗi
người trôi một nẻo nhớ có lần
trót nhờ xe tôi đành lẽ chìa
tay tạm biệt tạm biệt khi cuộc
vui mới chỉ quá nửa chừng về
đến nhà đứng ngồi đứng ngồi đứng
ngồi cả tháng chưa yên…
8-2017
Phạm Quyên Chi
PÊTRO
Khi Pêtro lặn xuống sâu
Ánh mặt trời không thể
Chiếu xuống lòng đại dương
Pêtro nghĩ ánh sáng xuyên
Ngược được đáy nước anh
Rẽ ra cảnh tượng kinh
Hoàng những người ở phía
Sau họ đã dần lịm
Chìm trong nỗi huyễn tưởng
Pêtro lần đầu tiên thấy
Sợ hãi từng giấc mơ
Xoáy tít cách xa mặt
Trời ngỡ ngàng không lẽ
Anh phải tỉnh thêm lần
Nữa dưới lớp nước ám
Ảnh không thể chịu nổi
Cuộc đấu tranh kì lạ
Thơ • 14
Pêtro cuối cùng tin vào
Điều mình tin là thực
Đột ngột xác minh cái
Chết đột ngột của mình
Đang diễn ra khi anh
Lặn xuống sâu mà không
Chiếc vòng hoa viếng nào!
Trần Văn Quyết
NHƯ MỘT CHUYẾN XE
Như trong một chuyến xe như
trong một cuộc hành trình như trong cuộc
đời có duyên mới gặp nhau
thế nên tôi gặp em người con gái
xinh rất xinh nụ cười hiền
môi hồng đào mắt trong veo như gió
áo dài tím bay mơ màng
ngập chìm lối đi vào thiên thai đi
vào hồn đêm thương yêu mong
manh là người em đoan trang dịu hiền
tôi người đa đoan giang hồ
nhịp đời cứ trôi theo hạt bụi từng
giờ phút giây từng sát na
thấy đó rồi mất đó có chi đâu
huống chi cuộc đời cứ trôi
theo từng sát na cuốn theo em đi
thôi thì biết làm sao em
ơi thôi thì gặp nhau là vui thì
cứ vui cứ nhìn nhau cười
cho đời bớt nhọc nhằn theo tháng năm
Trần Hoàng Vy
TIẾNG QUẠ XXX
Tiếng quạ buổi sáng khàn đục
thức dậy bầy chó hoang lên
tiếng sủa, líu ríu bầy chim
sẻ trên vĩa hè lục lọi
bên gối người vô gia cư
đang mơ giấc mơ đại tiệc
rượu thừa mứa, thức ăn thừa
mứa, vung vải, tràn ngập mặt
bàn, cạnh con chó cưng trúng
thực. Người chủ làm đám đưa
tang, kẻ vô gia cư cầm
kèn, bầy quạ theo khóc mướn
nghe não cả lòng, bầy sẻ…
Vương Ngọc Minh
BỮA SÁNG
Bữa sáng của nhà ta
là bữa đêm của anh,
nhưng anh chẳng bao giờ
ăn đêm, giờ này đêm
anh còn thức không? sao
không? thức để cày, để
kiếm ăn mà, thế sao
không ăn? ăn sao được?
thời gian đâu mà ăn?
thế anh có ăn sáng
không? không. sáng buồn ngủ
díp mắt, nghĩ gì đến
ăn uống đâu. thế là
đêm không ăn, sáng cũng
không ăn. Ừ, đêm không
ăn, sáng cũng không ăn.
giờ về đây rồi thì
ăn đi. không, chẳng ăn
được , giờ này bên kia
còn đang là đêm, còn
đang cầy bỏ cha. thế
lúc nào ăn? chẳng biết
nữa. thôi kệ đi, bên
này cũng như bên kia,
15 • Tân Hình Thức
lúc nào muốn ăn thì
ăn, bữa sáng bữa trưa
bữa tối, lúc nào đói
thì ăn, như cái xe
hết dầu thì đổ dầu
vô mà thôi.
24 08 19
Xuân Thủy
GỬI ĐẾN NGƯỜI CHA BẠN VỪA MẤT
Đêm qua con đã khóc đủ nhiều chưa
Đủ hết những câu chuyện của khổ đau
Những ngày cha còn sống trên thế gian
Để giờ đây con có thể sống với
Những người đàn bà đã làm cha đau
Những vết thương còn lại đã ngủ yên
Những người đàn bà không còn khóc lóc
Nhưng họ vẫn yếu mềm và nông cạn
Vì vết thương còn lại đã ngủ yên
Dưới những bông hoa được ném xuống huyệt
Mộ kia không có chút màu ánh sáng
Thì làm sao bông hoa ý nghĩa gì
Bảy ngày sau linh hồn cha đi khuất
Tha thứ cho hết thảy thế gian những
Người đàn bà yếu mềm và nông cạn
Đã làm cha đau đớn và không thể
Như đoá hoa kia dưới ánh sáng này
Thêm một lần nữa những khổ đau cha
Đã cất đi đã cất đi để con
Nhẹ bước những ngày còn lại bên những
Người đàn bà yếu mềm và nông cạn…
Những bông hoa có thể sống nơi thẳm
Sâu tăm tối hay khi con thiếp đi
Đã là một thế giới khác nơi chỉ
Còn có tình yêu…
Xuân Thủy 9.5.2021
Hồ Đăng Thanh Ngọc
BÀI THƠ CỦA MỘT NHÀ THƠ
hôm qua nhà thơ làm bài thơ
trong lửa rồi đem chôn dưới vực
sâu/ bài thơ về màu của đóa
hoa làm trái tim nhà thơ rướm
máu/ bài thơ về những chiếc lông
ngỗng màu tối trong những ngày xa
nhau, những chiếc lông sáng màu trở
lại khi người đàn ông trở về,
song con ngỗng đã chết/ bài thơ
về sợi tóc của cây dương liễu
được bàn tay tình yêu ve vuốt/
bài thơ về một cặp tình nhân
ôm nhau trong lúc nhẩm tính về
hóa đơn bữa tối trên bàn ăn
nơi một quán vắng/ bài thơ về
người phụ nữ đội ô đi trong
nắng chiều của ngày tận thế/ bài
thơ về vẻ đẹp của trái đất
này sẽ là niềm cay đắng/ bài
thơ của những đớn đau về những
mất mát đất đai/ bài thơ về
những linh hồn không còn hát nữa
dù đêm trăng rất sáng…Những bài
thơ là sự bất lực của ngữ
pháp. Tuy nhiên những bài thơ ngày
một bị rẻ rúng, trong khi nụ
hôn chân thật ngày một hiếm hoi
Thơ • 16
Ái Vân
ĐỂ GIÓ CUỐN ĐI
Tự truyện
Sách dày 336 trang, do Hội Nhà Văn nhà xuất bản năm 2016, gồm 17 chương được đặt tên:
Ba Má, Ông Bà Ngoại, Cuối Thời Vang Bóng, Đại Gia Đình, Theo Nghiệp Má, Lên Mười, Gánh Hát Tuổi Thơ, Chiến Tranh, Học Trường Nhạc, Khu Nhà 36-38 Phố Huế, Năm 1975, Ca Hát Thời Bao Cấp, Nhạc Nhẹ, Tình Duyên, Vượt Biên, Quê Người, Vĩ Thanh.
Cũng như mọi người, tôi biết ca sĩ Ái Vân, nhưng không quen. Vào tháng 1/2021, bất ngờ tôi
nhận được bản ký tặng cuốn “Tự Truyện Để Gió Cuốn Đi” và gửi tới tận nhà. Trong tờ Báo Giấy số 66, vào tháng 6 năm 2021, có đoạn: “Bản nhạc Liễu Ca, lời do tôi viết vào thập niên 1980s, nhạc do nhạc sĩ Nguyễn Trung soạn. Sau đó, tôi vượt biên, còn nhạc sĩ thì ở lại. Cách biệt 40 năm sau, gặp lại, anh cho biết, “bản nhạc Liễu Ca được nữ danh ca Hồng Nhung hát, với sự hòa âm của nhạc sĩ Bảo Chấn, vào năm 2001, và đưa lên YouTube từ Jul 12, 2013.” Quen biết 2 danh ca với cái duyên lạ trong đời, dù rằng tôi chưa hề gặp mặt..
Ca sĩ Ái Vân sinh ra trong một gia đình nghệ sĩ nổi tiếng, đặc biệt là nghệ sĩ Ái Liên, mẹ của ca sĩ Ái Vân và Ái Xuân. Cả ba đều nổi tiếng một thời. Nghệ sĩ Ái Liên đa tài, vừa là ca sĩ vừa là kịch sĩ, nghệ sĩ cải lương. Còn người cha của ca sĩ Ái Vân thuộc gia đình tư sản kinh doanh bất động sản. Ca sĩ Ái Vân sinh sau ngày Giải phóng Thủ đô 20 ngày, đất nước chia hai, nên không thể di cư vào Nam. Tuổi thơ, ca sĩ Ái Vân có một thời thơ mộng, may mắn, trở thành một danh ca khi tới tuổi trưởng thành. Đến năm 27 tuổi được giải thưởng “Grand Prix” trong buổi liên hoan ca nhạc nhẹ quốc tế ở Dresden, Đông Đức. Về tình duyên, ca sĩ Ái Vân có 3 mối tình.
Con người, nếu có tình yêu quả là may mắn. Thời truyền thống, vợ chồng lấy nhau đều phải qua mai mối. Nhưng tình yêu đều chỉ là mộng tưởng. Nếu có tình yêu thì đừng kết hôn, vì khi thành vợ chồng thì tình yêu sẽ mất. Hạnh phúc hay tình yêu chỉ xảy ra trong thoáng chốc, còn khổ đau thì triền miên. Nhà bói toán xem tử vi cho ca sĩ, nói rằng: “Nếu lấy chồng ở tuổi canh dần năm 1950, nếu không ly dị, sẽ bệnh chết.”
Hai người chồng đầu tiên phải ly dị, nhưng người chồng thứ ba, cũng sinh vào cuối năm 1950
nhưng lại bước sang năm Tân Mão. Vì thế, ca sĩ Ái Vân, cuối cùng, cũng có cuộc đời hạnh
phúc – hiếm hoi trong giới nghệ sĩ – với một nhà khoa học có tài, hiền hòa, luôn bảo vệ và lo
chăm sóc vợ con.
Trước năm 1975, ở miền Nam, danh ca vượt thời gian Thái Thanh, nhạc sĩ Phạm Đình Chương, nhạc sĩ Trúc Phương đều ly dị và sống cô độc đến hết đời. Sau 1975, đất nước thống nhất, nữ danh ca Hồng Nhung cũng vậy, ly dị rồi sống một mình với con. Nhờ thế mà họ đã có những sự nghiệp để đời.
Còn thế giới Phương Tây thì sao?
Louise Glück, nhà thơ Mỹ, sinh năm 1943 tại New York và sống ở Cambridge,Massachusetts.
Bà là giáo sư tiếng Anh tại Đại học Yale, New Haven, Connecticut. Bà đã nhận được một số giải thưởng danh giá, trong đó có Giải thưởng Pulitzer (1993) và Giải thưởng Sách quốc gia (2014). Giải Nobel Văn học năm 2020 được trao cho bà, “với giọng thơ không thể nhầm lẫn và vẻ đẹp khắc khổ của bà làm cho sự sống riêng lẻ trở nên phổ biến”. Trong đời sống hôn nhân.
17 • Tân Hình Thức
bà ly dị với người chồng, Charles Hertz Jr., vào năm 1967. Đến năm 1977 bà kết hôn với John Dranow, và ly dị vào năm 1996. Cuộc đời ngẫm lại, càng nổi tiếng lại càng khổ đau.
Trong cuốn tiểu thuyết “Mối tình của chàng nhạc sĩ” của nhà tiểu thuyết Herman Hess, ông viết: “Một nghệ sĩ thực thụ phải là kẻ bất hạnh.” Hermann Hesse (1877 – 1962) là một nhà thơ, nhà văn và họa sĩ người Đức. Năm 1946 ông được tặng Giải Nobel Văn học. Khi Chiến tranh thế giới thứ nhất bùng nổ, ông được cử chăm sóc tù binh cho Đại sứ quán. Vào năm 1919, khi trở về với cuộc sống dân sự cuộc hôn nhân tan vỡ. Năm 1923 ông cưới người yêu là Ruth Wenger, con gái của nữ văn hào người Thụy Sĩ Lisa Wenger. Cuộc hôn nhân thất bại ngay từ đầu. Năm 1931, ông kết hôn lần thứ ba với Ninon Dilbin.
*
Ca sĩ Ái Vân không phải nhà văn, nhưng “Tự Truyện Để Gió Cuốn Đi” với cách hành văn giản dị, lôi cuốn người đọc, kể về những sinh hoạt bình thường nhưng không bình thường, vì đây là cuộc đời của một nghệ sĩ nổi tiếng. Người kể, có một ký ức rõ ràng, đến nỗi, người đọc như nghe những gì xảy ra ở thời quá khứ, mà chừng như vừa xảy ra trong hiện tại. Cuộc đời ngẫm
lại, mỗi người đều có một số mệnh, muôn hình vạn trạng, không ai giống nhau.
Trong một bài viết, tôi có đoạn kết: “Con người sinh ra đã là may mắn, hạnh phúc hay khổ đau
cũng chỉ là vô thường, hoại diệt, đến rồi đi. Nhưng nếu không nhờ có vô thường thì làm sao chúng ta buông bỏ được cái ngã, để nhận ra, ‘cuộc sống là đất đai, sáng tạo là hạt mầm, và khổ đau là màu mỡ cho nghệ thuật sinh ra’. Nghiệm về khổ đau giúp chúng ta nhận thức được vị trí chính mình và mọi thứ chung quanh, không thể tách lìa, dù là bi kịch, cũng cứ coi như không có. Thế thôi.”
YOUNG WOMAN
For singers Ái Vân, Hồng Nhung &
Thu Vàng
hair
tangled; eyes
drowsy
mirror, comb
dressing table and chair
illuminating warm (rays of) blues and golds
feelings of falling in love
suppressed from beyond the front door
THIẾU PHỤ
Gửi các ca sĩ Ái Vân, Hồng Nhung &
Thu Vàng
tóc
rối bời mắt
ngai
ngái gương lược
bàn và ghế tựa
soi sắc xanh vàng ấm
tình câm
nén lại ngoài cửa ngoài
Thơ • 18
_________________________________
THÔNG TIN
____________
Sự Kiện Đọc Thơ và Ca Nhạc Đặc Biệt của Nhà Thơ Danh Dự ở California để Kỷ Niệm
Cộng Đồng Người Việt thuộc Quận Cam: Chủ nhật, ngày 20 tháng 11 tại Irvine.
• Vai chính bao gồm Dana Gioia, Người đoạt giải Nhà thơ California; Duc Le (Khe Iem), nhà thơ và dịch giả; và Tina Huỳnh, nhạc sĩ.
• Ngày 26 tháng 10 năm 2016.
Tham gia cùng Nhà thơ California Laureate Dana Gioia tại Irvine vào Chủ Nhật, ngày 20 tháng
11, với sự kiện thơ ca đặc biệt kỷ niệm Cộng đồng người Việt tại Quận Cam và những thành tựu trong nghệ thuật. Buổi đọc thơ tự do với các bài thơ bằng tiếng Anh và tiếng Việt của Dana Gioia và Duc Le & nhạc sống của Tina Huỳnh. Đây là lần đầu tiên Dana Gioia xuất hiện tại Quận Cam trong khuôn khổ chuyến lưu diễn 58 Hạt California với danh nghĩa nhà thơ Danh dự Tiểu bang California.
Chi tiết sự kiện
ĐIỀU GÌ: Đọc thơ Dana Gioia bằng tiếng Anh và tiếng Việt & nhạc
KHI NÀO: Chủ Nhật, ngày 20 tháng 11 lúc 2:30 chiều
Ở ĐÂU: Thư viện Irvine Katie Wheeler, 13109 Old Myford Road, Irvine, CA 92602
THÔNG TIN BỔ SUNG: Đây là buồi đọc thơ ai cũng có thể tham dự. Truy cập www.capoetlaureate.net để biết thêm về Nhà thơ Danh Dự California, Dana Gioia.
Được trình bày với sự hợp tác của Hội đồng Nghệ thuật California, Trung tâm Sách California
và Thư viện tiểu bang California. Tổ chức bởi Thư viện Irvine Katie Wheeler.
Giới thiệu các nghệ sĩ Dana Gioia là Nhà thơ đoạt Giải Danh dự tiểu bang California. Được Thống đốc Jerry Brown bổ nhiệm vào tháng 12 năm 2015, ông đóng vai trò là người ủng hộ tiểu bang cho thơ và văn trong các thư viện, lớp học và phòng họp trên khắp California. Một nhà thơ từng đoạt giải thưởng, Gioia là tác giả của Thơ Có Thể Quan Trọng?, được ghi nhận đã giúp làm sống lại vai trò thơ ca trong đời sống công chúng Hoa Kỳ. Ông cũng là cựu Chủ tịch Quỹ Quốc gia về
* Bản tiếng Anh được dịch qua tiếng Ý, đăng trên website Y, Image-poesie:
https://image-poesie.over-blog.com/2020/07/young-woman-poeme-par-khe-iem-viet-nam. traduction-et-image-par-lidia-chiarelli-avec-une-lettre-par-gina-nguyen.html
19 • Tân Hình Thức
Nghệ thuật, nơi ông quán quân về giáo dục nghệ thuật. Với tư cách là người đoạt giải tiểu bang, Gioia làm việc để truyền cảm hứng cho thế hệ nhà văn mới và tôn vinh di sản văn học vĩ đại của California. Để biết thêm thông tin, hãy truy cập www.capoetlaureate.net. (Hình trên bên trái.)
Tina Huỳnh là một nhà giáo dục âm nhạc với 15 năm kinh nghiệm trong việc giảng dạy hợp xướng và nhạc cụ ở các cơ sở công, tư và phòng thu. Là nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Trường Âm nhạc USC’s Thornton, cô đã hoàn thành luận văn thạc sĩ của mình bằng cách biên soạn cuốn sách Bài hát cho trẻ em Việt Nam, dựa trên các bài hát thiếu nhi và dân ca mà cô sưu tầm được từ cộng đồng người Việt ở Quận Cam. Cô là một nghệ sĩ hòa tấu cấp độ buổi hòa nhạc. Cô vừa giới thiệu sự kiện vừa thổi sáo để kèm theo bài đọc.
Duc Le, bút danh là Khế Iêm, sinh năm 1947 tại Việt Nam và di cư sang Mỹ năm 1990. Ông là người sáng lập và chủ bút Tạp chí Thơ Việt Nam. Duc Le đã là người đổi mới thơ Việt ở cả Hoa Kỳ và quê hương của ông. Ông là người lãnh đạo Chủ nghĩa Tân hình thức Việt và đưa thể thơ Không vần tiếng Anh vào tiếng Việt. Ông cũng là người tích cực dịch thơ Mỹ sang tiếng
Việt và là người thúc đẩy giao lưu văn học giữa hai quốc gia.
*
Nhiệm vụ của Hội đồng Nghệ thuật California, một cơ quan của tiểu bang, là thúc đẩy California thông qua nghệ thuật và sự sáng tạo. Hội đồng cam kết xây dựng ý chí và nguồn lực của công chúng cho nghệ thuật; khuyến khích các sáng kiến nghệ thuật có thể tiếp cận phản ánh sự đóng góp từ tất cả các nhóm dân cư đa dạng của California; phục vụ như một nhà lãnh đạo tư tưởng và nghệ thuật; và cung cấp các chương trình và dịch vụ hiệu quả và phù hợp.
Các thành viên của Hội đồng Nghệ thuật California bao gồm: Chủ tịch Donn K. Harris, Phó Chủ tịch Nashormeh Lindo, Larry Baza, Phoebe Beasley, Christopher Coppola, Juan Devis, Kathleen Gallegos, Jaime Galli, Louise McGuinness, Steven Oliver, và Rosalind Wyman.
Tìm hiểu thêm tại www.arts.ca.gov.
Caitlin Fitzwater
916-324-6617
caitlin.fitzwater@arts.ca.gov