Hôm nay tình cờ đọc một bài báo trên “net” nói về chiếc hộp đen có lẽ đây là điều thú vị để chúng ta hiểu thêm về nó nhưng rất tiếc không đề tên tác giả.
Hộp đen – thực chất không phải để nói về màu sắc của chiếc hộp.
Thiết bị này thực chất có màu da cam, màu sắc này được dùng
để các đội cứu thương có thể tìm thấy được dễ dàng hơn.
Hộp đen máy bay là sự tồn tại bí ẩn trong ngành hàng không,cách
đặt tên của nó khiến người ta thắc mắc: Tại sao một thiết bị an
toàn quan trọng lại không được hiển thị màu đen hay tại sao nó
lại bền đến mức tai nạn xảy ra nhưng nó vẫn còn nguyên vẹn?
Lý do hộp đen máy bay không phải màu đen
Hộp đen máy bay, hay còn gọi là Máy ghi dữ liệu chuyến bay (FDR),
là một thiết bị rất quan trọng trên máy bay, có chức năng ghi lại
nhiều dữ liệu khác nhau trong suốt chuyến bay để có thể thực hiện
khôi phục tai nạn và phân tích nguyên nhân sau tai nạn.
Tuy gọi là “hộp đen” nhưng thực chất màu sắc của nó không phải
là màu đen, điều này khơi dậy sự tò mò của mọi người, vậy tại
sao nó lại không phải màu đen? Ý tưởng thiết kế nào ẩn đằng
sau nó?
Để giải thích tại sao hộp đen máy bay không có màu đen, chúng
ta cần làm rõ cái tên “hộp đen” xuất phát từ đâu. Trên thực tế,
hộp đen máy bay được phát minh lần đầu tiên vào năm 1965 bởi
nhà thiên văn học người Úc David Warren với mục đích ghi lại
và lưu trữ thông tin dữ liệu trong chuyến bay.
Vào thời điểm đó, nó được David đặt tên là “Máy ghi chuyến bay”,
chứ không phải là “hộp đen” như người ta gọi hiện nay.
Gọi là hộp đen nhưng thực chất nó không có màu đen.
Gọi là hộp đen nhưng thực chất nó không có màu đen.
Tại sao hộp đen máy bay lại bền đến vậy?
Hộp đen máy bay là một trong những công cụ quan trọng nhất trong
điều tra tai nạn hàng không. Nó được thiết kế để chịu được sự va
chạm rung lắc và nhiệt trong điều kiện khắc nghiệt nhằm bảo đảm
ghi lại các vụ tai nạn máy bay.
Nhiệm vụ chính của hộp đen là ghi lại dữ liệu và âm thanh của máy
bay để các nhà điều tra có thể hiểu rõ nguyên nhân gây ra vụ tai
nạn.
Do có nhiều yếu tố nguy hiểm gặp phải trong chuyến bay, chẳng
hạn như va chạm, hỏa hoạn và lũ lụt, hộp đen phải có khả năng
chịu được sốc và nhiệt độ cao trong những điều kiện khắc nghiệt
này để đảm bảo tính toàn vẹn dữ liệu.
Hộp đen
Hộp đen này được cấp chứng nhận cho các dòng máy bay
Boeing 737, 767 và 777
Hộp đen thường được bọc trong vỏ hợp kim titan rắn. Kim loại này
có độ bền và khả năng chống ăn mòn cực tốt, chịu được tác động
của va đập và cháy nổ một cách hiệu quả. Các bộ phận chính bên
trong hộp đen cũng sử dụng thiết kế chống va đập như gioăng
cao su và vật liệu hấp thụ sốc để đệm lực va đập.
Hộp đen phải có khả năng giữ cho dữ liệu có thể đọc được ở nhiệt
độ rất cao. Với mục đích này, bên trong hộp đen được phủ bằng
vật liệu chịu nhiệt độ cao đặc biệt như gốm sứ và polyimide.
Những vật liệu này duy trì độ dẫn nhiệt thấp ở nhiệt độ khắc nghiệt
và bảo vệ các linh kiện điện tử bên trong khỏi bị hư hỏng.
Hộp đen là công cụ quan trọng để điều tra tai nạn hàng không.
Hộp đen là công cụ quan trọng để điều tra tai nạn hàng không.
Hộp đen phải có đặc tính bịt kín tuyệt vời để ngăn chặn nước ngập
và oxy xâm nhập. Lớp vỏ ngoài của hộp đen thường sử dụng công
nghệ hàn kín để bảo đảm lớp vỏ bên ngoài được bịt kín hoàn toàn,
đồng thời sử dụng các lớp phủ đặc biệt như chống thấm nước và
chống oxy hóa để nâng cao hơn nữa hiệu suất bịt kín.
Để bảo đảm độ bền của hộp đen, các nhà sản xuất tiến hành nhiều
thử nghiệm khác nhau. Ví dụ: họ tiến hành kiểm tra độ rung, sốc
và nhiệt độ cao để mô phỏng các điều kiện tai nạn hàng không
thực tế và bảo đảm hộp đen có thể chịu được các điều kiện này.
Thông qua những cuộc kiểm tra nghiêm ngặt này, các nhà sản
xuất có thể bảo đảm chất lượng và độ tin cậy hộp đen của họ.
Hộp đen trên máy bay.
“Hộp đen” trên máy bay.
Những thiết kế và công nghệ tuyệt vời này khiến hộp đen trở
thành một công cụ quan trọng để điều tra tai nạn hàng không
và có ý nghĩa to lớn trong việc bảo vệ an toàn trên máy bay.
Hộp đen ghi lại hoạt động của tất cả các máy bay từ khi bắt đầu
cất cánh. Nó cung cấp các chỉ dẫn về sự di chuyển về tốc độ, về
độ cao của máy bay,… Mỗi thông tin hiện lên dưới dạng đường lỗ
trong một dải kim loại mỏng.
Không quân Brazil tìm thấy hộp đen còn khá nguyên vẹn của chiếc
Boeing 737 đâm xuống rừng Amazon ngày 29/9/2006, làm chết
toàn bộ 154 người trên khoang. Ảnh: Wikipedia.
Thiết bị ghi này được đặt chắc chắn trong một chiếc hộp để chống
va đập, rất kín và không bắt lửa. Trong trường hợp tai nạn nó vẫn
được bảo vệ nguyên vẹn. Ngoài ra hộp đen còn được trang bị một
hệ thống dẫn cho phép xác định vị trí của nó ngay cả khi ở dưới
nước.
Thiết bị ghi âm trong phòng lái của phi công và hộp đen giúp xác
định được nguyên nhân tai nạn, ngay cả khi chuyến bay không
còn một ai sống sót và giúp tăng độ an toàn của máy bay.
Khi máy bay đâm xuống biển hay sông hồ, thiết bị báo tín hiệu sẽ
gửi đi sóng siêu âm. Thông thường hộp đen có thể chịu được nhiệt
độ cao tới 1.100 dộ C trong 30 phút liên tục và ngâm dưới độ sâu
lên tới 6.100m trong 30 ngày.
Mỗi thiết bị báo tín hiệu có khả năng phát các sóng siêu âm mỗi giây
một lần và liên tục trong khoảng thời gian này. Đây chính là thời
gian các đội tìm kiếm hộp đen phải tận dụng nhằm xác định ra
chúng, trước khi mất hoàn toàn khả năng tìm kiếm.
Sau mỗi tai nạn máy bay, nó là thứ được quan tâm nhiều nhất, thậm
chí không kém gì việc cứu hộ các nạn nhân hay giải quyết hậu quả.
Không phải lúc nào hộp đen cũng còn nguyên vẹn sau tai nạn.
Không phải lúc nào hộp đen cũng còn nguyên vẹn sau tai nạn.
Tại sao lại như vậy?
Đơn giản là bởi tai nạn dù sao cũng đã xảy ra, nhưng nếu tìm được
hộp đen, người ta có thể tìm ra nguyên nhân, sửa chửa những
điểm thiếu sót và đề phòng những tai nạn có thể xảy ra sau này.
Hộp đen máy bay là gì?
“Mổ” hộp đen.
Khi tìm thấy hộp đen, các điều tra viên sẽ phải phân tích các bản ghi.
Quá trình này có thể sẽ mất hai hoặc ba ngày tuỳ vào độ dài của
chuyển bay cũng như độ phức tạp trong bảo mật. Hiện nay mới chỉ
vài quốc gia trên thế giới có trình độ công nghệ để thực hiện việc
này, gồm Mỹ, Canada, Australia, Anh và Pháp.
Ngày này, với trình độ khoa học phát triển, mạng truyền thông qua
sóng vệ tinh hoàn toàn có thể thu nhận và lưu trữ dữ liệu của hầu
hết các chuyến bay trên khắp thế giới.
Nhưng tại sao họ không làm vậy, để rồi lại phải đau đầu tìm kiếm
chiếc hộp đen bé nhỏ và chỉ có thể sống sót trong 30 ngày kia?
Thực chất công nghệ này đã được sử dụng trên hàng trăm máy bay
trên khắp thế giới. Tuy vậy, con số này vẫn là quá nhỏ so với mạng
lưới máy bay và đường bay trên khắp toàn cầu.
Hộp đen thường đặt ở đuôi máy bay, nơi ít hư hỏng nhất khi có tai nạn
xảy ra.
Hầu hết các hãng hàng không vẫn duy trì sử dụng hộp đen .
Theo một nghiên cứu từ năm 2002, mỗi hàng hàng không Mỹ có thể
sẽ phải bỏ ra thêm khoảng 300 triệu USD mỗi năm để duy trì mạng
lưới truyền tải dữ liệu toàn cầu này. Trong khi đó, số vụ tai nạn xảy
ra đối với hàng không là không nhiều, và nếu có thì chi phí dùng
hộp đen cũng nhẹ nhàng hơn rất nhiều so với chi phí duy trì mạng
lưới đắt đỏ trên.
Khả năng của hộp đen thực chất cũng chỉ phát huy sau khi máy bay
gặp nạn. Còn nếu mọi thứ diễn ra ổn định, có lẽ người ta cũng chẳng
cần biết hộp đen là gì.
David Warren và nguyên mẫu hộp đen đầu tiên.
David Warren và nguyên mẫu hộp đen đầu tiên.