Hoa mẫu đơn

Linh Vũ
Hoa mẫu đơn là một trong những loại cây trồng trong vườn phổ biến nhất ở vùng ôn đới. Hoa mẫu đơn thường nở hoa vào cuối mùa xuân và đầu mùa hè. Người ta thường nói hoa mẫu đơn là loại hoa sang trọng, vương giả theo quan niệm người phương Đông, nó là biểu tượng cho sự giàu có, thịnh vượng, sắc đẹp và trí tuệ, bao gồm lãng mạn, may mắn, từ bi, thịnh vượng và hôn nhân hạnh phúc. Hoa mẫu đơn là loài hoa có lịch sử phát triển lâu đời, với nhiều chủng loại. Ngày xưa hoa mẫu đơn chỉ được trồng ở nơi vương giả như vườn thượng uyển, cung vua chúa hoa lệ.

Hoa mẫu đơn trồng cách nhau 3 đến 4 feet để có khoảng trống cho không khí dễ lưu thông, cây mẫu đơn thân nhỏ, cành nhẵn, cao 0,5-1,5m, lá đơn to, màu xanh đậm mọc đối xứng với khoảng cách thưa giữa các đốt lá. Đặc biệt là nở bông khá lớn, khoảng chừng 20/30cm màu đỏ đậm. Thân cây cao khoảng 3 mét. Hoa mẫu đơn có nhiều màu sắc như: Màu trắng, màu hồng nhạt, đỏ, vàng, tím, cam… Bông hoa có thể tồn tại từ 7 đến 14 ngày tùy thời tiết phù hợp, thay vì phai màu nhanh chóng (hai đến ba ngày). Nên nhớ sau khi hoa nở rộ, nếu thấy những chùm lá xanh bóng loáng thì hoa mẫu đơn có thể kéo dài suốt mùa hè và sau đó chuyển sang màu đỏ tía hoặc vàng vào mùa thu.

Hoa mẫu đơn là thực vật có hoa thuộc chi Paeonia, duy nhất trong gia đình Paeoniaceae. Chúng có nguồn gốc từ Châu Á, Châu Âu và Tây Bắc Mỹ. Các nhà khoa học đã phân biệt hoa mẫu đơn có khoản từ 25 đến 40 loại khác nhau, mặc dù hiện nay nhiều người đồng thuận có 33 loài đã được biết đến. Hoa có Hương thơm nồng nàn, làm ngây ngất người thưởng thức. Nhưng cũng có mùi hương khác biệt tùy các giống cây, một số loài có mùi thơm ngọt ngào của chanh, một số có mùi cam quýt và một số được mô tả là hơi nồng cay và cũng có loại có mùi thơm ngọt như bánh kẹo. Hay loại ‘Duchlie de Nemours’ có mùi hương giống như hoa hồng và cũng có loại không có mùi gì cả.  Phải nói rằng hoa mẫu đơn tùy vùng, tùy loại có mùi thơm khác nhau như: Hoa mẫu đơn Trung Quốc có mùi thơm mạnh hơn hoa mẫu đơn của Nhật Bản.v.v. Hoa mẫu đơn được chia thành nhiều nhóm với nhiều loài khác nhau, dựa vào loại hoa và vào tập tính sinh trưởng. Tuy nhiên, có nhiều loài thảo mộc mẫu đơn có nhiều biến thể khác nhau như giống dương xỉ (Paeonia tenuifolia). Các giống thân thảo Itoh cao từ 1 đến 3 feet, với độ lan rộng tương tự, một cây hoa mẫu đơn lớn có thể cao tới 4 đến 7 feet và rộng 4 đến 5 feet. Tuy nhiên, cũng có sách ghi là có 131 loài, trong “Quần phương phả” ghi có hơn 180 loài, trong “Bặc Châu mẫu đơn biểu” của Bạch Phụng Tường người đời Minh đã liệt kê ra 269 loại, chia thành 6 loại lớn là: Thần phẩm, danh phẩm, linh phẩm, vật phẩm, năng phẩm, cụ phẩm. Người xưa cho rằng loài mẫu đơn có vị trí cao nhất là hai loài có màu vàng và tím, gọi là “diêu hoàng ngụy tử”.

Mùa hoa mẫu đơn bắt đầu sinh chồi và lá vào cuối mùa xuân ở hầu hết các địa điểm. Hoa mẫu đơn thường nở hoa vào tháng Tư, tháng Năm hoặc tháng Sáu. Hy vọng hoa mẫu đơn sẽ nở hoa vào khoảng những ngày đầu của lễ Mother’s Day.

Đừng trồng chúng quá sâu, nên để nơi có ánh sáng mặt trời, không nên trồng cây còn quá non nhất là đất có quá nhiều chất nitơ (nitrogen). Trồng hoa mẫu đơn phải chừa khoảng cách giữa hai cầy từ 3 đến 4 feet để thoáng khí. Hãy để ý, khi bông hoa mẫu đơn cuộn tròn (lá xoăn), đó là dấu hiệu sự héo úa của cây, do thiếu nước, bị virus hoặc điều kiện thời tiết bất thường. Hãy tìm cách khắc phục để hoa có thể tiếp tục nở bình thường. Một điều nên nhớ khi thấy hoa có kiến đừng lo lắng về điều đó, kiến sẽ không làm hại cây, đừng phun thuốc kiến.

Hoa mẫu đơn là quốc hoa ở Indiana và Trung Quốc trước năm 1929 khi được thay thế bằng hoa mận (plum blossoms). Ở Á châu có thành phố mang tên gọi hoa mẫu đơn (City Peonies), hay ở Luoyang có “National Peony Garden” rộng khoảng 46.667 ha, đó là thiên đường cho những người yêu hoa mẫu đơn. Có đến 800.000 hoa mẫu đơn và bảy giống hoa mẫu đơn hoang dã.

Những thú vị và ý nghĩa hoa mẫu đơn- Peonies.

Hoa mẫu đơn có ý nghĩa cả về mặt lịch sử và thần thoại, do đó nó gắn liền với nhiều ý nghĩa và biểu tượng khác nhau. Ý nghĩa phổ biến bao gồm sự lãng mạn, thịnh vượng, may mắn, hôn nhân hạnh phúc, giàu có, danh dự và lòng trắc ẩn, tuy nhiên nó còn có nghĩa là sự rụt rè.

Những huyền thoại về hoa mẫu đơn.

-Có hai huyền thoại phổ biến về hoa mẫu đơn. Hoa mẫu đơn được đặt theo tên của thần lương y Hy Lạp. Theo truyền thuyết, Paeon là một học trò của vị thần y Aesculapius. Khi Paeon sử dụng một gốc hoa mẫu đơn, lấy ra một chất lỏng màu trắng từ gốc để chữa lành bệnh cho Sao Diêm Vương. Thần y Aesculapius trở nên ghen tị với tài năng của Paeon nên cố gắng tìm cách giết anh ta. Để cứu Paeon và thể hiện lòng thương mến của Paeon, Pluto (sao diêm vương) đã biến anh ta thành một bông hoa mẫu đơn, vì ông ta hiểu được đó là một bông hoa được mọi người ngưỡng mộ và ca tụng. Vì vậy, nó còn mang một ý nghĩa khác là hoa mẫu đơn từ bi.

-Trong một truyền thuyết khác, hoa mẫu đơn được gắn liền với một nữ thần tên là Paeonia. Paeonia xinh đẹp và thu hút bởi sự chú ý của thần Hy Lạp Apollo, người bắt đầu tán tỉnh cô. Khi Paeonia nhận ra rằng Aphrodite đang theo dõi cô, cô bắt đầu trở nên rụt rè và khuôn mặt của cô luôn đổi sang màu đỏ tươi e thẹn. Nhưng trong một cơn giận dữ nào đó, thần Aphrodite đã biến Paeonia thành nữ thần hoa mẫu đơn đỏ. Đó chính là hoa mẫu đơn màu đỏ tượng trưng cho sự rụt rè. Và có thể còn mang ý nghĩa của sự kém may mắn trong thời đại Victoria.

Tóm lại, hai truyền thuyết trên được thấy rằng. Câu chuyện đầu tiên nói đến hoa mẫu đơn có giá trị cho việc sử dụng thuốc. Trong thời cổ đại và trung cổ, rễ và hạt của chúng có thể chữa trị được hơn hai mươi loại bệnh, bao gồm động kinh và rắn cắn. Ở Anh Quốc, trẻ em đeo vòng cổ bằng rễ hoa mẫu đơn để ngăn ngừa co giật và giúp giảm đau khi mọc răng. Ở châu Âu, hoa mẫu đơn là một phần của thần thoại Hy Lạp cổ đại và được đánh giá cao về tính chất dược liệu của chúng.

Rễ, vỏ cây, hạt và hoa đều được cho là có công dụng làm thuốc ở Đông Á và Châu Âu. Người Hy Lạp và Kitô giáo cổ đại thời Trung cổ tin rằng hoa mẫu đơn là vật liệu để chữa bệnh. Chúng được sử dụng để điều trị đau dạ dày, các vấn đề về bàng quang, vàng da và thậm chí là ác mộng.

Ở Trung quốc hoa mẫu đơn đã được sử dụng trong nhiều thế kỷ như một phương thuốc tự nhiên, người Trung Quốc cổ đại tin rằng họ có thể sử dụng để giảm đau đầu, giảm các triệu chứng hen suyễn và giảm bớt nỗi đau khi sinh nở. Peonyroot được công nhận trong một cuốn sách về y học cổ truyền Trung Quốc Bencao Gangmu được viết vào thời nhà Minh của những năm 1500.

Cánh hoa được nấu chín có vị ngọt, có nhiều người lấy một phần của hoa mẫu đơn để chế biến như một món tráng miệng hoặc làm trà như ở Trung Quốc. Hoa mẫu đơn thường được sử dụng trong các sản phẩm làm đẹp, dưởng da và tóc.

Hoa mẫu đơn còn có nhiều mê tín như. Một số người tin rằng nếu bụi hoa mẫu đơn của bạn có đầy hoa, nó sẽ mang lại sự may mắn, nhưng nếu lá khô và hoa phai màu nhanh hoặc biến đổi màu thì đó là dấu hiệu xấu, bạn nên chuẩn bị cho thảm họa hay xui xẻo.

Tuy nhiên hoa mẫu đơn trắng còn dùng vào đám cưới, màu trắng thể hiện sự vô nhiễm của nó, phù hợp với cô dâu cho sự kết hợp hạnh phúc. Nó có thể là một món quà cho người bạn yêu quý như người mẹ hay dùng trong những lễ hội quan trọng chứng tỏ lòng tôn kính.v.v.

Mẫu đơn là loại hoa được mệnh danh là vua của muôn hoa từ ngàn xưa, là biểu tượng của phú quý và nhân duyên của nhiều nơi trên thế giới, đặc biệt là châu Á, Hoa mẫu đơn còn có giá trị thẩm mỹ, phong thủy và trong y học.

Hoa Mẫu Đơn

Mẫu đơn má đỏ môi hồng
Nhìn em rực rỡ mặn nồng đắm say
Khiết tinh gió thổi hương bay
Mùa xuân mơn trớn mắt say giọt tình
Lung linh xiêm áo trung trinh
Hồng, cam, tím nhạt đẹp tình nữ vương
Mẫu đơn “quốc sắc thiên hương”
Thuốc tiên rễ hạt thần lương cứu đời
Mùa xuân nở đóa hoa trời
Lá xanh bông trắng rạng ngời tinh khôi
Ung dung vườn uyển mây trôi
Em vương cánh rộng sắc chồi “chân hoa”
Miệng cười hạt ngọc hiền hòa
Khép thân tiên nữ bên tòa tháp cao
Chiều qua tiếng gió lao xao
Ngẩn ngơ ta bước lối vào cõi em .

Linh Vũ