Linh Vũ
Khi mùa xuân đến, mọi người đều chờ đợi một điều gì đó tốt đẹp, thơ mộng tuyệt vời. Đối với đất nước Việt Nam dù là người trẻ hay người già ai cũng háo hức đón chào một mùa xuân mới. Đó là ngày mà chúng ta gọi là Tết hay năm mới. Đây là thời gian bận rộn nhất của mọi nhà, ai nấy đều lo dọn dẹp nhà cửa, lau chùi, dọn quét, gói bánh, mua sắm, nấu ăn.v.v. Tết là một truyền thống tốt đẹp của đất nước chúng ta. Là khoảng thời gian hạnh phúc của mọi gia đình được đoàn tụ, được nhận những lời chúc tụng tốt đẹp với nhau, nhất là trẻ em được nhận bao lì xì, mặc áo mới vui đùa. Những người đi xa quê làm ăn có cơ hội đoàn tụ với gia đình, người thân. Ngày Tết mang đến nhiều kỷ niệm đẹp trong lòng mọi người, là ngăn ký ức khó quên cho dù sống lưu lạc ở bất kỳ nơi nào.
Đất nước vào xuân nơi nào cũng đẹp, thơ mộng và hoa lá tươi đẹp khắp trời. Mọi vật như chuyển mình thay đổi dưới ánh nắng chan hòa, dưới bầu trời mát dịu đến nao lòng. Tuy nhiên, Tết đến có người đón xuân mừng thêm một tuổi đời, nhưng cũng có kẻ muốn đuổi xuân đi. Điều này mới nghe thật nghịch lý, người trẻ khác với tuổi già, thật ra những người già rất sợ thêm một tuổi. Mặc dù, đó là sự thật, nhưng ít khi họ thố lộ ra ngoài. Không phải họ ham sống, nuối tiếc thời gian trôi qua nhanh. Vì người già đã trải qua nhiều thăng trầm của cuộc sống đời thường, không biết bao nhiêu là buồn vui, mất mát, tuyệt vọng, bao yêu thương lẫn thù hận chán chường. Nếu so với người trung niên thì có đôi phần khác biệt, sự cảm nhận của họ có phần phấn khích nhiều hơn. Họ cảm thấy đã trưởng thành và tự tin.
Khi Tết đến không nhiều thì ít, hầu như ai cũng nhìn lại thời gian đã qua, trong suy nghĩ của họ có nhiều điều khác biệt từ những cảm nhận, những suy tư, những lo âu về sinh mệnh của đời người. Con người theo thời gian trưởng thành đều thay đổi quan niệm sống của mình theo hoàn cảnh thích hợp. Những suy nghĩ đó thường là những trải nghiệm trong gia đình vợ chồng con cái, bằng hữu, xã hội, về những sự việc thất bại hay thành công, khổ đau và hạnh phúc.
Dĩ nhiên, là sau một năm ai cũng nhìn lại chính mình đã làm được những gì tốt đẹp, đã mất mát hay lầm lỗi điều gì, đã học được bài học nào đáng giá cho cuộc sống. Hay những điều gì chúng ta cần phải thay đổi. Dĩ nhiên là trong cuộc sống có lắm chuyện xảy ra với mình, từ buồn vui, hối hận, lỗi lầm hay những chuyện thù hận, ganh ghét cứ lẫn quẫn trong tâm hồn, hay có những chuyện sẵn sàng đón nhận để tha thứ, có những điều tức giận, bị kích động bất hòa với một số người.v.v.
Sở dĩ ngày Tết mà tôi viết lên điều này vì cách đây một vài ngày tôi có một người bạn gọi đến nói về một câu chuyện của một đôi vợ chồng sống với nhau trong nhiều chục năm, nhưng hôm nay họ tuyên bố là sau Tết này họ sẽ chia tay với người vợ. Đó là câu chuyện làm tôi rất ngạc nhiên và suy nghĩ, lý do tại sao? Ý nghĩ đầu tiên của tôi là nhớ đến câu nói của nhà triết gia Hy Lạp Socrates “By all means, marry. If you get a good wife, you’ll become happy; if you get a bad one, you’ll become a philosopher.” Tạm dịch là “Dù sao thì một khi đã kết hôn, nếu lấy được người vợ hiền thì bạn sẽ hạnh phúc; nếu không, bạn sẽ trở thành một triết gia”. Theo tôi nghĩ một trong hai người vợ chồng này sẽ thành một triết gia mới phải. Tại sao họ phải chia tay! Trong cuộc sống này hạnh phúc và đau khổ đâu có tồn tại vĩnh viễn, cuộc đời này là vô thường đâu có gì ở mãi trong vòng tay êm ái của mình, hãy biến những khó chịu, bất mãn đó thành một lối sống khác, một suy nghĩ khác, hãy trở thành một triết gia cho chính bản thân mình khi đối diện với sự thay đổi bất ngờ của người vợ hay chồng. Hay một câu khác. “Chúng ta không thể sống tốt hơn là tìm cách để trở nên tốt hơn”. Nếu không thay đổi được người đó, điều tốt nhất hãy tự thay đổi bản thân mình theo bánh xe quay của họ thì mọi sự sẽ tốt đẹp. Vì ngày hôm nay sẽ là quá khứ của ngày mai, thế gian mọi vật, mọi sự sẽ thay đổi không ngừng thì việc đổi thay, khác thường đó, đâu phải chuyện gì lạ. Hay một câu khác “Một cuộc sống mà không có thử thách là một cuộc sống không đáng để sống” Cuộc sống đời người rất phức tạp, vì con người là một sinh vật khó hiểu nhất, phức tạp nhất trên vũ trụ. Cho nên trong cuộc sống vợ chồng đã sống lâu năm như vậy, chúng ta nên suy nghĩ lại kỹ càng để đối phó với sự thay đổi, nhất là khi bước vào tuổi xế chiều hoàn cảnh sống sẽ đổi khác từ sức khỏe, ý niệm sống và thói quen sẽ không còn giống như xưa nữa. Cho nên, sau một năm dài nên ngồi lại suy nghĩ nhiều hơn về cuộc sống của mình, phải làm sao thích ứng với hoàn cảnh hôm nay. Sống như thế nào mới có thể mang đến hạnh phúc, bình an từng ngày cho chính mình và gia đình. Bởi vậy tôi viết bài này cũng nhắc nhở cho chính bản thân và chia sẻ những suy tư với mọi người trong những ngày đầu năm mới. Chúng ta nên nhìn lại bản thân và chọn cho mình một cách sống tốt hơn trong tuổi già với hoàn cảnh hôm nay.
Cuộc sống ít khi có những điều làm vừa lòng mình, cho nên Socrates đã nói “He who is not contented with what he has, would not be contented with what he would like to have” tạm dịch “Người không hài lòng với những gì anh ta có cũng sẽ không hài lòng với những gì anh ta sẽ có”. Đúng vậy con người ít khi chấp nhận và an phận với những gì mình đang nắm giữ trong tầm tay, con người luôn có nhiều tham vọng, khi có một thì muốn có hai. Cho nên cuộc sống luôn quanh quẩn trong lận đận và đau khổ. Con người ít khi thỏa mãn với những gì mình đang có và không bằng lòng với hiện tại. Hạnh phúc luôn thay đổi từng hoàn cảnh và ý niệm theo thời gian. Nhất là những người lớn tuổi, sự suy nghĩ của chúng ta cũng sẽ khác hơn thời tuổi trẻ và trung niên. Khi tuổi già chúng ta có rất ít sự chọn lựa, không còn nhiều năng lượng để đạt được những điều mình mong muốn. Cho nên người lớn tuổi nên chọn cho mình những tháng ngày bình an, tự tại là tốt nhất.
Hôm nay trong những ngày đầu xuân tôi xin chia sẻ một vài điều để chúng ta nhìn lại sau một đoạn đường dài vật lộn với cuộc sống. Theo triết lý Phật giáo hướng dẫn cách sống, cách tu thân, mệnh số, hay tùy duyên rất thực tế, có lẽ nhiều người đều biết, đã áp dụng cho cuộc sống của mình. Nhân dịp xuân về chúng ta nên nghĩ lại một vài điều không mấy tốt trong năm qua để buông bỏ hay làm lại cho đời sống tốt đẹp hơn. Năm mới ai cũng nhận được nhiều lời chúc tốt lành nhất từ người thân, bằng hữu, nhưng thật ra đó chỉ là lời chúc suông, thực tế không mang đến những điều mong muốn. Giàu sang, phú quý, tài lộc, sức khỏe ai cũng muốn có, những cái muốn có đó đều nằm trong chính bản thân của chúng ta chứ không đâu xa cả. Tâm của chúng ta là một kho tàng quý giá chứa đựng muôn sự của thế gian, của đời một con người. Chúng ta chỉ biết khai thác đúng mức chúng ta sẽ có tất cả.
Trong cuộc đời luôn có vui buồn lẫn lộn. Nếu chúng ta buồn, giận nhiều hơn vui thì phải tìm ra phương cách để sống trầm tĩnh, biết kiểm soát cho tâm đừng bị động. Phải nhẹ nhàng đối diện với sự việc xảy ra. Theo như trong kinh điển Phật giáo có nói rằng. TÂM là nguồn gốc của tất cả các điều thiện, tâm là chủ nhân của vạn đức. Triết lý căn bản của Phật giáo được Đức Phật giảng dạy trong pháp thoại đầu tiên của Ngài, tại vườn Nai (Lộc Uyển) đó là bài Pháp về Bốn Chân lý: khổ đau, nguyên nhân của khổ đau, sự chấm dứt khổ đau, và con đường đưa đến sự chấm dứt khổ đau. Thiết tưởng chúng ta chỉ cần nhìn lại bản thân và quán niệm một phần trong những điều dạy đó, tôi tin chắc chúng ta sẽ có được một cuộc sống tương đối bình an hơn. Và trong bản chất của con người có chứa đựng “Tham Sân Si” nó đã điều khiển chúng ta rất nhiều, chính nó đã đẩy chúng ta lặn hụp trong bể khổ trần gian. Chúng ta nên chú ý kiểm soát và giới hạn nó để thay đổi cách sống làm sao bao dung hơn, dung nạp nguồn vui chung quanh. Điều này không chỉ tốt cho chính bản thân ta mà còn giúp cho nhiều người trong tinh thần lương thiện từ bi.
Nếu chúng ta có những vết thương lòng mà không thể thổ lộ hay chia sẻ với ai. Chúng ta phải tự chữa lấy bằng nhiều phương pháp từ bản thân. Chúng ta phải học cách buông bỏ những sự rối ren phức tạp, chúng ta có thể phân biệt rõ sai trái, nặng nhẹ, nên hay không nên. Tuyệt đối chúng ta không thể đầu hàng số phận để trôi theo dòng đời. Chúng ta có thể chịu đựng và có trách nhiệm nhiều hơn với bản thân, gia đình lẫn tha nhân. Biết cách kiểm soát bản thân mình, trân trọng tình cảm, chấp nhận mọi nhân duyên đến với mình, đừng ghen tị với ai “vì ghen tị là vết loét của tâm hồn”-Socrates. Thì cuộc sống sẽ có trăm hoa đua nở.
Một cách thông thường của nhân gian, cứ sau một năm người ta đều nhìn lại thành tích từ việc nhỏ đến việc lớn, từ gia đình đến quốc gia. Họ đúc kết sự thành công hay thất bại trong nhiều lĩnh vực từ Kinh tế, thời sự, quốc gia, giáo dục, kinh doanh, hãng xướng.v.v. Những kết quả đó thường làm nền tảng cho việc sửa đổi, chấn chỉnh, thay thế hay xóa bỏ làm mới lại.v.v. Con người cũng thế, nên nhìn lại chính bản thân mình để tìm ra sự đúng sai, những điều nên làm hay không nên làm, những gì quan trọng nhất trong cuộc sống, những gì mình cần sửa đổi hay từ bỏ và sống làm sao có thể mang đến an nhiên tự tại, vui vẻ và hạnh phúc. Đó là lý do tại sao tôi muốn viết về sự nhìn lại đời sống của một con người, đừng để quá muộn.
Đời sống của một con người quả là phức tạp cho nên triết gia Hy Lạp Socrates luôn đặt ra câu hỏi cho mọi điều về cuộc sống và thế giới. Ông không bao giờ chấp nhận những câu trả lời mập mờ mà luôn tìm kiếm bản chất của vấn đề. Những chuẩn mực, lý lẽ, nhân sinh quan được ông đưa ra khiến mọi người lưu ý. Sau đây chúng tôi xin trích lại một số câu nói rất hay và ý nghĩa từ nhiều nguồn khác nhau để chúng ta suy ngẫm trong cuộc sống ví dụ như Theo nguồn của Trí thức trẻ/Goodreads có những câu rất hay cần ghi nhớ để làm cho cuộc sống của mình tốt hơn như:
- Người bị oán hận không đau khổ, người oán hận người khác lại chịu thương tổn nghiêm trọng. Thế nên, tuyệt đối không nên hận người để rồi tự hại mình.
- Nếu có người lăng mạ nguyền rủa bạn, không nhất thiết phải quay đầu lại xem người đó là ai. Hãy thử nghĩ sâu sắc một chút mà xem, giả sử một con chó điên cắn bạn một cái, lẽ nào bạn cũng cần phải hạ mình cúi thấp sát đất chỉ để cắn trả lại nó một cái?
- Không tranh luận với kẻ ngốc, nếu không sẽ không thể biết rõ ai là kẻ ngốc.
- Tiền có hai loại: Khi tiêu hết, đó là tiền, là tài sản. Không tiêu hết, đó là “giấy”, là di sản.
- Bộc lộ sự nóng nảy ra ngoài, đó gọi là bản năng. Kìm nén sự nóng nảy vào bên trong, đó gọi là bản lĩnh.
- Cuộc sống không có tình yêu giống như một sa mạc hoang. Khi bạn tặng hoa hồng cho người khác, tay bạn tự khắc cũng sẽ thơm. Cần lĩnh hội được rằng “yêu người khác thực ra là yêu chính mình”. Hãy để tình yêu giống như ánh nắng buổi chiều sưởi ấm trái tim mỗi con người.
- Hãy cảm ơn người nói cho bạn biết khuyết điểm của bạn, chỉ có người nói cho bạn khuyết điểm của bạn một cách chân thành mới là người đối tốt với bạn.
- Trả thù không thể hóa giải thù hận, chỉ có khoan dung, tha thứ mới có thể làm được việc đó. Hãy cố gắng để cuộc sống của chính mình được thanh thản.
- Giữ tốt cái miệng, không nên ăn nói hàm hồ, vì một phút vui vẻ nhất thời mà tùy tiện phát ngôn. “Lương ngôn nhất cú tam đông noãn, thương nhân nhất ngữ lục nguyệt hàn”
Hãy nhớ kỹ rằng, để hủy hoại một người, đôi lúc chỉ cần một câu nói, nhưng để bồi dưỡng một người thì cần ngàn âm vạn ngữ. Vì thế cho nên chúng ta nên cẩn thận sử dụng lời nói dùng những lời lay động tình người.
Còn rất nhiều câu nói truyền cảm hứng cho những người mong muốn thay đổi bản thân thậm chí cả thế giới như TT Pháp Emmanuel Macron, cũng có những câu như: Khi hoàn cảnh thay đổi, chúng ta không có lựa chọn nào khác ngoài thay đổi chính mình.
Thiền sư Thích Nhất Hạnh có những câu như: “Nhờ có nụ cười của bạn mà cuộc sống này trở nên tốt đẹp hơn”. Hay bên cạnh một trí tuệ uyên thâm, Albert Einstein còn là một người rất sâu sắc với những triết lý về cuộc sống, Tỷ phú Hong Kong Lý Gia Thành viết về đạo đức, lối sống và cách đối nhân xử thế rất thiết thực, Tỷ phú Bill Gates đồng sáng lập Microsoft, hay Gary Vaynerchuk, người sáng lập và Giám đốc điều hành của VaynerMedia cũng có những câu nói để đời. Hay những lời nói trong quyển “Đắc Nhân Tâm” /How to win Friends & influence People (Dale Carnegie) có nhiều điều chúng ta học hỏi và áp dụng cho đời sống rất hữu ích. Rất tiếc bài viết có giới hạn cho nên chúng tôi không thể trích dẫn hết những lời hay ý đẹp, mong quý vị thông cảm. Năm mới kính chúc quý vị dồi dào sức khỏe, thân tâm an lạc.